|
Lamin Demba, 30.11.2007 Luwaa ye motoborindilaa muwang ning naani muta
Ñing Nofemba karoo la lookung labango keta motoborindilaalu ye lookung duuring baa le ti Kambiya jang. Kaatu luwaa ye moto borindilaa muwang ning naani le muta foloo, adung ì muwang ning fula be taa kiitiyo to bii, Arijuma lungo la.
Kibaaroolu mennu funtita poliisoolu la bundaa to Kambiya jang, wolu ye a yitandi ko, motoborindilaa tang luulu ning naani le la kiitiyo futata Kaanifing kiitiibung baa to, ñing karoo tili muwang ning wooro la. Ì ye a yitandi ko, kabiring kiitiibungo ye tuumiroolu karang, ì ye mennu laata ì kang, ì kono moo muwang ning naani le sonta wo tuumiroolu la, bari doolu balanta le. Kiitii kuntulaa Mustafa Kamara ye a yitandi ko, ñing motoborindilaalu tuumita luwaa tiñaa le la siloolu kang taaring, Seerekunda kono. Wolu le mu ñing ti ko, ì la motoborindiñaa mang beteyaa moolu ning ì ñong motoborindilaalu kono. Ì buka lampoolu nooma, Tubaaboolu ka a fo meng ye Trafic Lights, adung ì doolu mang lansiinoo fango soto.
Kiitiikuntulaa ye ñing motoborindilaalu kiling-kiling naa alamaani le ko, ì la luwaa tiñaa be ñaameng. A ye dandalaaroo ke ko, meng mang wo alamaanoo joo ì kono, wo be taa a joo la kasoo le to. Doolu mennu balanta tuumiroo la meng laata ì kang, wolu kiling-kiling naa ye dalasi kodoo wuli kiling ne joo, ka ì beeli. Poliisoolu la ñaatonkoo ye a yitandi ko, ñing motoborindilaa tang luulu ning naanoo be mutata tili fula dorong ne wucoo kono. Wo kamma la, a ye dandalaaroo dii motoborindilaalu ma ko, caahaanoo te keering.
Fuusibaa penkoo be kering Kambiya bankoo kang
Kibaaroolu mennu funtita jaatakendeyaa la bundaa to Kambiya bankoo kang jang, wolu ye a yitandi ko, fuusibaa penkoo be kering bankoo kang ne. Kibaaroolu ye a yitandi ko, ñing fuusibaa penkoo meng be kering, duniyaa bee la kafu baa UN, wo le buloo be a koto. Ì la bundaa meng marata dindingolu la kuwo la bankoo kang jang, wolu ye a yitandi ko, dindingolu mennu siyo be sanji luulu ka taa wo ye duuma la, wolu le ñanta fuusibaa penkoo soto la bankoo bee kang. Adung ì ko, itolu ye ì fang parendi dindingolu kamma le, mennu sitaa fo wuli keme fula tang naani aning woorowula ñong na.
Minista meng marata jaatakendeyaa bundaa la bankoo kang, Dr. Maliki Siise, a ye a yitandi ko, jaatakendeyaa mu kuu bete baa le ti. A ko, a la bundaa moolu futata maralilaalu bee la bankoo kang ne taaring ka ì kalamutandi ñing fuusibaa penkoo la.
Diyaamulaa meng diyaamuta peresidang Jamme tooyaa la, a ye a yitandi ko, jaatakendeyaa mu kuu le ti, peresidango fango be looring meng na baake bankoo kang. Adung a ye ñing fanaa yitandi ì la ko, mansakundaa be looring ì kooma ñing dookuu kendoo to le, kaatu moto keme ning muwang be looring ì ye le fokabang ñing dookuwo kono. A ko, wo be looring ñing ne kang ka a je ko, fuusibaa kuurango penkoo si futa dindingolu bee ma bankoo kang.
Kuluuri jawoo be musoo kang, meng boyinkanta laañooyaa la
Minista meng marata kiitiyo kuwolu la Sawudi bankoo kang, a diyaamuta musoo la kuwo la, kee woorowula ye meng boyinkang ka a laañooyaa forosee kono. Kibaaroolu mennu funtita CNN kibaari bundaa to, wolu ye a yitandi ko, ñing musoo siyo be sanji tang ning kononto le, adung a mang futuu foloo. Ì ko, sanji kiling koomanto le ì ye ñing musoo muta aning kee woorowula, mennu ye a forooseetoo laañooyaa. Bari kiitiyo tumoo la, kee doo wolu kono ye musoo ñing tuumi ko, musoo ñing ne tarata balanding ko, ì ye ñoo je wo lung. Sawudi bankoo la luwaa mang song, kee ning musoo ye kuu soto ñoo la, hani ì be taa dulaa to, ì baading sutung ne ñanta tara la ì fee. Bitung luwaa naata wo kewolu muta,
ì ye ì sorong. Bari ì naata musoo ñing fanaa kiitindi Sariyango luwaa la, ka a lipa busa ñaadaa tang kononto la, bari ì naata wo tambindi ka a ke busa ñaadaa keme fula ti. Kiitiibungo le naata wo busaroo lafaa tumoo meng na, musoo la looyaa ye kuwo ñing futandi kibaari bundaa doo to Sawudi bankoo kang jee. Moo jamaa naata wo kuluuri fasongo dooyaa duniyaa kono taaring ko, wo mu kuruuri koleng baa le ti hadamadingo kang.
Sawudi banku dingo doo, Fawuseya Al-Oyuuni, meng ye kafoo loo ka musoolu la ñantoo kuwo kele Sawudi jee, wo ye bayiroo ke a kuwo la le ko, a mu kuu le ti, meng ye musoolu la ñantoo tiñaa. Amerika bankoo fanaa ye kiliroo ke Sawudi mansakewo la le ko, a si juubeeri ke wo luwaa fasongolu la, a la kiitiibungolu to. Moo jamaa ye jalayiroo ke ko, ñapinkannaalu le foloo ye musoo ñing toora, wo koolaa kiitiibungo fanaa naata ka lipari kolengo laata a kang.
Jerewu baa maamanta Senekaali bankoo kang
Kibaaroolu mennu bota Senekaali bankoo kang, wolu ye a yitandi ko, poliisoolu ning moolu ye sengñoo la baa le ke ì la kapitaaloo to, Dakaari. Kibaaroolu mennu funtita a kuwo to, wolu ye a yitandi ko, jerewoo ñing wulita le tumoo meng na, Peresidang Abulaayi Wada ye yaamaroo dii poliisoolu la ko, ì ye moolu bayi siloolu kang taaring, mennu ka fiiroolu ke jee. Wo kuwo naata waafirilaalu kamfaa, bitung ì ye jerewoo ke. Ì ka motosingolu jani siloolu kang taaring, ì boyita mansakundaa ofisoolu kang kapitaloo kono, aning ka motoolu weeroolu teyi. Wo kamma la, poliisoolu fanaa ye joorangolu sika ka ì janjandi. Ì ye kaasoo fayi ì kang, Tubaaboolu ka a fo meng ye ko ”Tear gas.” Bari jerewulaalu naata beroolu le sika ka poliisoolu bung. Kumalaa doo meng diyaamuta, a ko, ñing jerewoo ñongo faamata Senekaali bankoo kang ne. Poliisoolu ye maasiiboo ñaato kuntu Jaaman bankoo kang
Jaaman poliisoolu ye karambunto dinding fula muta, ì ye mennu la kuwo kalamuta ko, ì lafita maasiiboo le boyi la karambango kono. Ì ko wo karambunto dinding fuloo ye feeroolu le siti ka taa karambungo kono, ka moolu faa, a ning ka doolu barama. Wo koolaa ì ye ì fangolu faa. Bari janning ì la feeroolu be bula la, poliisoolu ye ì waañaari, bitung ì ye ì muta.
Kibaaroolu ye a yitandi ko, ì mooñoo karandingolu le ye ì tara karambunto dinding doo la moolu faañaa juubee kang, meng keta Amerika bankoo kang nung 1999 sango la. Wolu naata karambungo la alifaalu kalamutandi wo kuwo la, bitung wolu ye poliisoolu kumandi ka naa ì muta. Poliisoolu ye ñing fo ko, ì la ì mutaring koolaa, kilingo meng siyo be sanji tang ning woorowula, wo ye a fang faa le, biring ì ye a ñininkaa ñing kuwo la. Ì ko, a mooñoo meng siyo be sanji tang ning seyi, wo be mutaring ì bulu le.
Moo si a fo noo ko, karambunto dindingolu la kidoo taa ka ì mooñoo karandingolu faa, aning ì la karambung alifaalu, wo lafita ke la taarikoo le ti Tubaabuduu bankoolu kang saaying. Ñing Nofemba karoo tili woorowula ñing kuu siifaa keta Finiland bankoo kang, sanji tang ning seyi kambaanoo ye moo kononto faa daameng, a fango be mennu kono. Luwaa laata Ankaliteeri sunkutu fula kang
Kibaaroolu mennu bota Ghana bankoo kang, wolu ye a yitandi ko, ì ye wo Ankaliteeri sunkutu fuloo meng tuumi siirafeng safaaroo la nung, luwaa ye ì muta le. Wo Ankaliteeri sunkutu fuloo mutata Julaayi karoo le kono ñinang sango la. Kibaaroolu mennu funtita nung ì la kuwo to n`na kibaari bundaa to jang, wolu ye a yitandi ko, ì ye siirafeng jawoo le muta ì bulu, ì lafita ka meng samba Ankaliteeri bankoo kang.
Ghana mansakundaa naata ì samba luwaa ñaatilingo la, adung luwaa naata ì muta bundaa fula le la. Wolu le mu ñinnu ti ko, ì ye siirafeng jawoo le tara ì bulu, aning ì lafita wo kullootoo funtindi la bankoo kang. Adung wolu bee ning luwaa mang taa. Kiitiibungo naata kankulaaroo ke ko, ì be kuluuroo meng laa la ì kang, ì be wo kankulaa la Diisemba karoo le kono. Lamin Demba, 21.11.2007[Image:juffurealkaalooxA.jpg]Kunta Kinte la dimbaayaalu ye ñaatonka kutoo tombong
Musu keebaa doo Kunta Kinte koomalankoolu kono Jufure saatewo to Kambiya jang, kibaaroolu ye a yitandi ko, Kunta Kinte Koomalankoolu ye wo le tombong ka a ke ñaatonkoo ti taarikoo la kuwo to. Ñing musu keebaa too mu Mariyaama Fofana le ti.
Ì ye a yitandi ko, Mariyaama baamaa le mu Binta Kinte ti, meng tarata ñaatonkayaa la Kintekundaa dimbaayaalu kono, Alla naata a ming jiyo dooyaa 2003 sango la. Kibaaroolu ye a yitandi ko, ì la lasiloo la taarikoo kono, Mariyaama mu Kunta Kinte yelema seyinjango le ti. A seyita Karafa Kinte le nooto, meng banta lookung saba koomanto Jufure saatewo to jee. Ñing mu aada kuu le ti Kinte Kundaa dimbaayaalu kono, ka moo soto meng be ì ñaatonkayaa la, sako ka Jufure saatewo la taarikoo fo Tubaabu luntangolu ye aning karambunto dindingolu. Baala sila taalu la maasiiboo doo keta Kambiya
Fondinkewolu mennu ka taa Tubaabuduu bankoolu kang taaring ning baala siloo la, wolu le la kulungo ye maasiiboo ke Kambiya jang, ñing lookungo kono. Kibaaroolu ye a yitandi ko, Sibiti tambilaa suutoo la, Kambiya fondinkewolu mennu si taa fo moo tang luulu, wolu le la kulungo boyita, moo muwang ñong niyo tuta daamento.
Kibaaroolu mennu funtita ì la kuwo to, wolu ye a yitandi ko, poliisoolu ye moo fula le muta wolu kono, mennu mu Lamin Faati ti aning Kawusu Baroo. Biring ì ye Lamin ñininkaa, a ye ñing ne fo ko, ì be ì la siloo kang ka taa tumoo meng na, bidongo doo le tarata ì la kulungo kono. Itolu ye a miira jiyo le be wo kono, bari ì la a daa yelering koolaa ì naata esansoo le tara a kono. Wo naata bong kulungo kono. A ko, ì kafuñoo doo la samatoo naata fili a ma kulungo kono, wo ye birikeetoo mala ka wo samatoo ñini dorong, esansoo ye dimbaa muta. Bitung ì la kulungo naata jani wo le ñaama. A ko, ì la kulungo janita Mile 2 le, Kambiya la kasoobung baa kooma. Lamin ye ñing yitandi ko, itolu moo tang saba le kanata wo kulungo kono, bari moo muwang doolu, a mang wolu je.
Poliisoolu ning maakoyiri baalu naata wo dulaa to wo lungo fango la, ì ye furee seyi funtindi tintoo la wo moolu kono. Wo koolaa baakono soojaroolu fanaa ning Lamin fango taata wo dulaa kilingo to wo saamoo la, ì ye furee saba bondi baa kono jee mankoolu koto, mennu toli fokabang.
Moolu naata Banjunu fureebung baa to ka ì baadingolu ñini furewolu kono, ì sobita mennu la taroo la ñing kulungo kono. Doolu ye ì baadingolu furewolu suutee le, ì ye ì samba ka ì baadee. Bari hani saaying furewo doolu be fureebungo to le, moolu mang mennu baadingolu long. Wo kamma la, mansakundaa ye kankulaaroo ke ko, moolu ye funti ka taa fureebungo to, fo ì si ì baadingolu suutee noo.
Dimbaa ye maasiiboo ke Seerekunda marisewo to Dimbaa ye maasiiboo ke
Seerekunda marisewo kono le ñinang fanaa. Dimbaa la bo Seerekundaa marisewo kono, a lafita ke la taarikoo le ti Kambiyankoolu ye. Kaatu serung sango la, dimbaa bota jee le, a tarata moolu la naafuloolu jani kang fo tili saba ñong, moo mang a faa noo. Wo daliiloo keta ñing ne ti ko, dimbaafaalaalu mang siloo soto noo ka dung marisewo kono. Sibiti tambilaa ñing karoo tili tango la, dimbaa naata bo ate marisee kilingo le kono kotenke, naafuloo miliyong luulu ñong kasaarata daameng. Kewo doo meng too mu Malang Jaata ti, adung bitika tiyo le mu a ti marisewo kono jee, a be diyaamu kang kibaaritaalaalu tumoo meng na, a ko, ì mang a long foloo, dimbaa la bo sunta meng na.
Bari a ko, dimbaa ñing datita kewo doo le la bitikoo kono, ì ka a fo meng ye Alaaji Joob, ate ning meng na bitikoo bee be maafang kilingo la.
Marisewo la karoo, ì ka daameng kili Jenkundaa la, ì ye a yitandi ko, bitiki luulu le janita wo dulaa to ka bang fereng. Ì ka daameng kili Baroo kundaa la, bitiki saba le janita wo to fanaa ka bang. Malang Jaata tententa ka ñing yitandi ko, a la naafuloo meng kasaarata ñing janoo to, a siyaata dalasi kodoo wuli keme fula ti le. Kee doo fanaa, meng toomu Omuri Njaayi ti, a ko, naafuloo meng tiñaata ate fanaa ye, a si taa fo dalasi kodoo miliyong saba ñong. Moo koteng jamaa diyaamuta ka ì la suuloolu yitandi ko, dandulaa ñanta ke la dimbaa la maasiiboo to le Seerekundaa marisewo la kuwo to.
Dimbaa la maasiiboo marisewo to jee, a siyaata le saaying. Poliisoolu ye laahidoo dii ko, ì be a kuwo nooma la le ka a kisikisi kendenke ka a daliiloo long.
Deenaani fayoo be ke kang taarikoo le ti Welingara
Lookung tambilaa kono, sanji tang ning luulu sunkutunding doo le wuluuta Kombo Welingara saatewo to, a ye a dingo fayi kamoo kono. Kibaaroo mennu funtita a la kuwo to, wolu ye a yitandi ko, a ye wo ke tawulaayaa le kono fo a si dindingo ñing faa.
A baamaa Olimatu Bojang be diyaamu la tumoo meng na, a ko, - “Nte nene mang a long ko, konoo le be n dingo la. Wo lungo soomandaa la, n ding sunkutoo ko n ye le ko, a ka taa kamoo le to. N dingo boring koolaa kamoo to, nga deenaanoo kumboo kango moyi kamoo kono.”
Olimatu Bojang ko, musu doo fanaa taata kamoo to, a ye deenaanoo kumboo kango moyi kamoo kono, bitung wo ning boroo funtita nang jee. Wo koolaa le ì ye deemaari baalu kumandi, wolu ye deenaanoo ñing bondi. A ko, deenaanoo ñing be baluuring ne hani bii, tana mang a soto.
Ñing sanji tang ning luulu sunkutindingo be buluto le poliisoolu bulu, kibaaroolu ye a yitandi. Kari tambilaa kono, ñing maasiiba fasongo le keta Welingara jee. Sunkutoo ye a dingo kende baadee fo a tolita, janning moolu be a long na.
Kele keebaalu horoma bankoolu kang taaring
Kunung keta Nofemba karoo tili tang ning kilingo le ti, bankoolu bee ka Duniyaa la kele baa foloo (WW I) labango lungo juura meng na, 1918 sango la. Wo kamma la ñing keta lung baa le ti, sanji-wo-sanji meng ka juura ka wo moolu horoma, mennu ye ì daa bula Duniyaa bee la keloolu to, aning mennu fota ì niyolu la jee.
N`na nataaloolu bota Banjunu le, Kambiyankoolu la juuraloo keta daamento. Kambiya soojaroolu ye kele keebaalu jiyaa jee, ì ning luntang buuñaaringo doolu, wolu kono bankoo la ñaatonkoo noomalankoo Aja Ayisatu Njayi Seedi. Wo koolaa kele keebaalu ning soojaari ñaatonkoolu taata Fajara baadeekoo to. Ñing kele keebaalu kafuñoo jamaa mennu faata keloo to, wolu be baadeering jee le to.
Kele keebaa meng be nataaloo bala jang, wo mu Alaaji Yero Keyita le ti. Ate le ye kele keebaalu la bandeeroo samba ñing juuraloo to. Duniyaa bee la kele fulanjango waatoo la, a taata Booma le ka Japaniisoolu kele jee. Soojaroolu ka bo Moofinduu jang, Ankaliteeri Tubaaboolu ye mennu taa ì la kelekafoo kono, ka taa Japaniisoolu kele, wolu siyaata soojaari wuli keme tang wooro ning wooro ti le (166.000).
Senekaali mansakundaa lafita dookuulaalu la joo talaa la
Kibaaroolu mennu funtita Senekaali bankoo la kuwo to ñing lookungo kono, wolu ye a yitandi ko, ì la mansakundaa lafita ì la dookuulaalu la joolu talaa la kemoo kono siidulaa tang saba ñong na. Ñing kibaaroo funtita Teneng lungo le la ñing karoo tili luulu.
Iburayima Suleman Ñang, meng mu ñaatonkoo ti Pereseidang Wada la mansakundaa koto, a ning dookuulaalu la kafoo ye bengo soto ka kuwolu seneyandi ì ma. A diyaamuta AFP kibaaribundaa ye ko, ì te moolu la joolu maa la, mennu be dookuu bundaandingolu to.
Bari Peresidang Abudulayi Wada ye kibaaroo ke Arijuma tambilaa ko, teremma biiloo be dii la dibitee bungo la le, meng be dookuulaalu la joolu talaa la, aning ka dibitee bungo fango talaa. A ko, ñing talaaroo joolu to, wo be dending tulumaa fengolu daa la seloo le la a la bankoo kang.
Iburayima Suleman Ñang ye ñing yitandi ko, Peresidang Wada fango la joo be talaa la le, kemoo kono siidulaa tang saba. A ko, ministaalu ning palaasi baa tiyo doolu, wolu la joo be kuntu la le, kemoo kono siidulaa muwang ning luulu. A ko, ì be a je la le ko, dibitewolu la joo ye kuntu siidulaa muwang ñong na, aning dibitee bungo ye talaa, meng be deemaaroo sii la moo kotengolu la, mennu be bataaring bankoo kang taaring. A ye ñing yitandi ko, ì ye kuwolu dati peresidango le foloo la ka ke moolu ye taamanseeroo ti, kaatu moolu siyaata le, mennu be suuloo kono, fo ì si futa noo wolu ma.
Zimbabwe mansakundaa te fengolu murundi la, ì ye mennu buusi
Kibaaroolu mennu funtita Herald kibaarikayitoo bala kunung Talaatoo la, wolu ye a yitandi ko, Tubaaboolu mennu be sabatiring Zimbabwe bankoo kang, adung ì mu senelaalu le ti, mansakundaa ye wolu le la kenoolu buusi ì ma nung. Bitung wo kiitiyo naata tara kiitiibung baa to, adung wolu naata kiitiyo kuntu ko, mansakundaa ye ì buloo laa senelaalu la fengolu bee kang.
Mansakundaa la ì buloo laa wolu kang aning ka Tubaaboolu la kenoolu buusi ì la, wo be dending kalamutaroo le la ko, wo Tubaaboolu lafita ì la joorangolu le tiñaa la, warang ka ì funtindi bankoo kang, meng ning luwaa mang taa ñoo la. Ì ko, sanji seyi koomanto, meng si taa fo Tubaabu wuli naani keme wooro, wolu le ye Zimbabwe la bankoo mara senebankoo to. Kaatu ì ko, senebankoo la karoo la, kemoo kono siidulaa tang woorowuloo bee mu Tubaaboolu le taa ti. Bitung mansakundaa naata ì la kenoolu buusi ì la, meng sunta ì jamaa la seyoo la, kaatu moo si a fo wolu kono, moo keme naani dorong ne tuta Zimbabwe saaying, adung wolu be kiitiyo le fanaa kono, senoo la bundaa ye a yitandi.
Keniya poliisoolu tuumita moo keme luulu ñong faa la
BBC la kibaari bundaa meng be Ankaliteeri bankoo kang, wolu le ye kibaaaroolu funtindi Keniya mansakundaa la poliisoolu la kuwo to ko, kari luulu wucoo dorong kono, Keniya poliisoolu ye fondinkee keme luulu le faa. Ì ye a yitandi ko, duniyaa la kafu baa meng marata hadamadingolu la ñantoo la Keniya jee, wolu le ye kibaaroolu funtindi poliisoolu la ñing faaroo la. Ì ko, siyo doo, ì ka a fo mennu ye Mungiki, moo keme jamaa le yeemanta wolu kono ñing kari dantango kono. Ì ko, koomanto wolu ye ì la balango le yitandi ko, ì ñanta tankoo joo (insurance) soto la motoolu la taa ning naa to le, a ning safaaroo bundaalu to bankoo kang. Bitung wo naata a tinna, poliisoolu wulita ì kamma Nayirobi kapitaloo to, aning bankoo teema maafango la. Moo jamaa mennu balanta wolu kono, ì ye wolu faa, faañaa jawu la. Duniyaa la ñing bundaa meng marata
hadamadingolu la ñantoo la, wolu ko, poliisoolu ka wolu bung kidoo la ì tongolu le to, ka ì faa. Ì ko, itolu mang seedeyaa a kuwo ñing na, a be ke la waatoo meng na, bari ì dankeneyaata ko, pooliisoolu le ye a kuwo ke.
Bari Erik Kirayite meng diyaamuta Keniya poliisoolu tooyaa la, a kamfaatoo ye wo tuumiroo bayi le ko, a mang ke kuu ti, meng sotota. A ko, poliisoolu buloo te wo faaroo koto, adung ate mang a long wolu ye wo moo furewolu kontoo bo nang daamento. A ye ñing fanaa lafaa ko, a lafita wolu ye kayitoo soto dokitaroo bulu, meng sunta wolu la faa la.
Dinkewo ko, a be a baamaa faa la kodi kuwo la
Musoo doo, ì ka a fo meng ye Aji Ndeyi Fayi, a be siiring Pipeline Kambiya jang, wo le funtita Kaanifing kiitiibung baa ñaatilingo la ka seedeeyaa dii ko, a dinkewo le ko, a be a faa la. A la diyaamoo kono kiitiibungo ñaatilingo la, a ye ñing fo ko, a dinkewo ye ñing faarikumoo dati kabiring Sekitemba karoo le kono.
Aji Ndeyi Fayi ye ñing ne fo kiitiibungo ñaatilingo la:
“N ñing dinkewo meng too mu Nuru Adam ti, a ye kodoo le karafa m ma, meng si taa fo dalasi wuli tang wooro. Bitung a ka a domanding-domanding taa fo saaying wuli tang saba le tuta jee. Teneng lungo la, Nuru naata n kang ko, nga dalasi wuli wooro dii a la, a baarimmusoo ye meng kii nang a ye ka bo Ankaliteeri bankoo kang. Bitung nga wo dii a la. N dinkewo taata wo lungo la, a mang i laa koridaa kono. Bitung wo saamoo talaata lungo la, a naata kotenke ko, nga kodoo doo dii a la. N ko a ye ko, kodoo te m bulu, kaatu m buka a tu mutaring suwo kono jang. Bari n dingo ñing ye n na bundaa kati, a dunta n na bungo kono. A ye n na alimooroo fanaa kati, a ye n na dung fengolu taa jee, mennu be ko cuubu kompileetoolu, samatoolu, mobayili fula, aning n na tabirilang kaasi fula. Wo koolaa a ko, a be m faa la le. Wo to le n naata taa poliisoolu la
koridaa to Kayiraba, ka a kuwo fo wolu ye. Bitung wolu naata a muta.”
Cadinkoolu ko, wo dindingolu mang ke baayoolu ti
Moo jamaa funtita Araba lungo la Cad bankoo (Chad) kang ñing lookungo kono ka ì la balango yitandi moolu la kuwo to, mennu ko itolu mu maakoyirilaalu le ti dingolu la kuwo to, bari a kuwo mang ke tooñaa ti. Ñing moolu la kuwo waañaaroo sunta ì la paree le la, ka ñing dindingolu samba Faraansi bankoo kang. Itolu ko, wolu mu baayoolu le ti ka bo Darfur tundoo to Sudan bankoo kang. Kisikisiroo koola, Duniyaa la kafubaa UN aning Red Cross maakoyiri baalu, wolu ye a yitandi ko, wo dindingolu si taa fo moo keme aning saba. Adung wolu bota saatendingolu le to taaring Cad bankoo ning Sudani bankoo naanewo maafango la. Ì ko, kambanding tang seyi ning fula le be wolu kono, sunkutinding
muwang ning killing, adung ì siyo mang tambi sanji tang na.
Red Cross kafoo ye a yitandi ko, dinding tang kononto ning kiling mennu be wolu kono, wolu meng-wo-meng ning ì la alifaa kiling be ì fee jee le. BBC la kibaaribundaa ye ñing fo ko, ñing kafoo moolu ka taa moolu la koridaalu le to ì ka a fo ì ye ko, itolu mu maakoyirilaalu le ti ka dindingolu maakoyi. Bari ning wolu lafita sobi la ì la, ì ka a fo wolu ye le ko, ì si naa noo le ka ì dingolu kumpaboo waati ning waati, ì be sabatiring daameng.
Bari m`be ñing temboo meng to teng, moo wooro be buluto le, adung ì tuumita ko, ì lafita wandidingolu le yoolendi la. Ì kono, Faraansi ding saba mu kibaaritaalaalu le ti, Spain ding woorowula mu dookuulaalu ti kuluntiilaa kono, aning Faraansi ding wooro mu dookuulaalu le ti ñing “maakoyiri bundaa” to, ì ka a fo meng ye “Zoe’s Arch”.
Dimbaa la maasiibe baa meng keta Kalifooniya, a sunta dindingo le la
Dimbaa la maasiibe baa meng keta Kalifooniya, Amerika la bankoo doo kang, Okutoba kari tambilaa kono, kibaaroolu ye a yitandi ko, kambandingo doo ye i tiling poliisoolu ye ko, a sunta ate le la. Ñing dimbaa la maasiiboo, a ñongo nene mang soto Amerika bankoo la taarikoo kono. Kibaaroolu mennu funtita BBC aning kibaari bundaa kotengolu to taaring duniyaa kono ñing dimbaa la kuwo to, wolu ye a yitandi ko, dimbaa faalaalu fango lafita kori la a dimbaa ma le. A dimbaa ye tili jamaa ke sangaraling ne ka wuloo jani aning moolu la koridaalu taaring. Wo dimbaa ye koridaalu mennu kasaara, wolu siyaata koridaa wuli kiling ti le, kibaaroolu ye a yitandi. Adung a ye a tinna moo wuli keme wooro ñong ye ì la koridaalu bula tankoo kamma la.
A dimbaa la jawuyaa fango ye a tinna le, Amerika bankoo la Peresidang George W. Bush funtita a la palee kono, White House, ka taa dimbaa ñing juubee Kalifooniya tundoo kang. Peresidang Bush ye a la sunoo yitandi a kasaaroo to, adung a diyaamuta moolu ye, sako mennu dunta a maasiiboo kono. Wo koolaa le, ì ye Amerika kodi baa laahidi ko, moo-wo-moo ye wo dimbaa bondilaa long, ì si poliisoolu londi a kuwo la, adung i maarii be wo kodi baa soto la le. Bari dimbaa sababoo sunta meng na, wo naata ke kambandingo doo le. Adung a ye ì koyi poliisoolu ma le ko, a be tulung kang nung macoo le la, bitung dimbaa naata bo a bulu. A dindingo la ñininkaaroo koolaa, poliiisoolu naata a bula.
Bomu feteng jawoo keta Peresidang Musharraf la koridaa baa daa la
Moolu mennu ka bomoo siti ì fang bala ka ì fang ning moolu faa, wolu doo le ye bomoo feteng Pakistaani soojaroolu la koridaa baa daa la, ì la kapitaloo to Rawalfindi. Kibaaroolu mennu funtita Pakistaani la kuwo to, wolu ye a yitandi ko, ñing fanfaalaa ye moo woorowula le faa, adung a ye moo tang ning kiling ne barama. Ì ye a yitandi ko, wo bomoo fetenta daameng, a ning Peresidang Musharraf be a la ofisoo to daameng, wo mu kilomeetari fula dorong ne ti. Bari tana-wo-tana mang ate fango soto a la dookuudulaa to. Kibaaroolu ye
a yitandi ko, ñing bomu fetengo be bomu feteng jamaa le nooma, meng tarata kering Pakistaani bankoo kang ñing waatoo kono. Moo meng diyaamuta mansakundaa tooyaa la, a ko, kewo meng ye bomoo ñing fetendi, ì ye a je taama kang ne ka poliisoolu la taradulaa waling, bitung a naata bomoo fetendi ka moo kotengolu faa. Bari ñing tajireeyaa la kuwo to, ì ye moolu le tuumi, mennu ka ì fang kili Musilime keledingolu la.
Kibaaribundaa doo, ì ka a fo meng ye AFP, wolu ye a yitandi ko, Peresidang Musharraf ning a la bankoo la soojari kuntiyo doolu le be bengo la ì la koridaa baa to, bomoo la feteng waatoo. Bari ì ye a yitandi ko, soojaroolu doolu faata jee le. Kibaaroolu ye a yitandi ko, kari fula wucoo kono Pakistaani bankoo kang, bomoo fetenta siiñaa naani. Ñing fanfaalaalu ye bomoo fetendi Sekitemba karoo kono jee boosoo doo kono, moo muwang ning luulu niyo tuta jee. Ì ye doo ke Okutoba karoo kono, moo keme tang saba ning kononto niyo tuta jee.
Kibaaroolu ye a yitandi ko, ñing maasiiboo fango jawuyaata le tumoo meng na, peresidang Musharraf ye soojaroolu kii jaamango doo to Pakistaani kapitaloo to Islamabad ka moo keme jamaa faa. Ì ye a yitandi ko, wo moolu mu musilime keledingolu le ti, mennu ka baling mansakundaa ma, adung ì ka moolu fanaa karandi ka muruti mansakundaa ma ko, itolu ka sariyango le londi bankoo kang.
Kambiya kibaaritaalaalu la keebaa doo minjiyo dooyaata Talaata lungo la
Kibaaritaalaa doo Kambiya jang, ì ka a fo meng ye Baabukar Gaye, kibaaroolu ye a yitandi ko, wo le minjiyo dooyaata kununkoo Talaata lungo la MRC lopitaani baa to. Baabukar siyo be sanji tang luulu ning wooro le, adung loolaa baa le mu a ti kibaaribundaa la karoo la.
Kibaaroolu mennu funtita a la kuwo to, wolu ye a yitandi ko, ate le keta Kambiya ding foloo ti Dixon Koli koolaa, meng ning BBC la kibaaribundaa ye dookuwo ke Kambiya jang, ka bo 1980 sango la ka naa fo 1994 sango la. A ye dookuwo ke Kambiya la Radiibung baa fanaa to le, a keta ñaatonkoo ti daameng fannaa to. Ì ko, ate le ning taalaa Deyida Hayidara ning Pap Seeni ye Point kibaaribundaa dati Disemba karoo tili tang ning wooro 1991 sango la, bitung ate naata i foño Epireli karoo kono 1992 sango la. Gaye naata kibaari kayitoo
doo londi ì ka a fo meng ye The Citizen. Wo kibaari kayitoo ka funti siiñaa kiling ne lookung kono. Ate le ye Citizen FM Radii bungo fanaa londi bankoo kang 1995 sango la. Mansakundaa naata a sorong 1997 sango la. A naata tu soronding wo le ñaama fo sanji saba, janning luwaa bung baa Supreme Court be siloo dii la ko, a ye yele. A yelering koolaa, a naata sorong 2001 sango kotenke. A la wo sorondiroo be dending kariteefayoo le la ko, a ye kibaaroo le dii kariteefayoo la kuwo to, janning IEC kariteefayi bundaa be a funtindi la. Kibaaroolu ye a yitandi ko, taalaa Babukar maabeeta beng jamaa le to bankoolu kang taaring kibaaritaa la kuwo to. Adung ì ko, a keta moo le ti fanaa, meng ye kibaaritaalaa jamaa maakoyi ka ì karandi, bii wolu jamaa be ì fang bunafang kang wo londoo la le.
Kibaaroolu ye a yitandi ko, baadingolu ning kanuntewolu moo jamaa le benta a la koridaa to ka ì la sunoo yitandi, wolu doolu ning ñaajiyo le mu niikuyaa kamma la.
Karandirilaa ye maasiiboo boyi moolu kang karambungo to
Karambung baa doo, ì ka a fo meng ye Muslim High School, adung a be Kambiya bankoo la kapitaloo to Banjunu, ì la karandirilaa doo le ye kodi baa nakari moolu bulu, a borita. Ñing karandirilaa too mu Mustafa le ti, adung Najiiriya dingo mu ate ti.
Moolu ye a yitandi ko, ñing kewo ye wo kodoo nakari moolu le bulu, mennu la dindingolu naata ka dung karambungo ñing to, bari ì la marikoolu dasata le ka karambungo ñing soto. Ì ye a yitandi ko, ate ka wolu le kili kara la, a ye a fo ì ye ko, ning ì ye dalasi kodoo wuli naani dii ate la, ì la dindingolu be karambungo ñing soto la le.
Kibaaroolu mennu funtita ñing karambung baa to, wolu ye a yitandi ko, a ye wo kuwo ke moolu mennu la, wolu siyaata moo muwang ti le. A la wo kuwo kering koolaa, ate fango naata bori, a ye bankoo bula janning lungo be sii la, a ye meng dii wolu la ko, ì si muru nang karambungo ñing to. Kabiring lungo siita, a ye meng fo wolu ye ko, ì ye naa, wolu naata karambungo to, ì ye a kibaaroo soto a la kuwo ko, a borita le. Bitung doolu kumboota, feng te fo ì foota ì la kodoolu mennu la.
Moo tang wooro ning wooro faata baala siloo kang Yemen
Fondinkewolu mennu si taa fo moo tang wooro ning wooro, kibaaroolu ye a yitandi ko, wolu le tuta baa to Yemen bankoo kang, ì taatoo Tubaabuduu bankoolu kang. Kibaaroolu ye a yitandi ko, wo moo tang wooro ning wooro la saayaa sunta moolu le la, mennu be ì samba kang kulungo la Tubaabuduu bankoolu kang. Ì ko, wolu le ye ì forosee ko, ì ye ì fang fayi baa kono.
Duniyaa la kafu baa, meng be maraling moo wudaayiringolu la kuwo la duniyaa kono taaring, wolu ye a yitandi ko, ñing moolu be nung kulung fula le kono. Ì ko, wo kulungolu wututa sibiti lungo le la Somaaliya bankoo kang, saatewo doo to, ì ka a fo daameng ye Bosaaso. Adung ì ko, meng siyaata fondinkee keme fula ti, wolu le be ì kono. Moo kotengolu mennu be wo kulungolu kono, adung tana mang ì soto, wolu le naata ñing kuwolu fo kibaaritaalaalu ye ko, ì sambalaalu le ye ì mooñoolu forosee ka ì fayi baa kono. Ì ko, biring ì
futata Yemen bankoo kang ne, ì ye wo maañaa ke ì la.
Kibaaroolu ye a yitandi ko, moolu mennu be wo kulungolu kono, ì jamaa bota Somaaliya bankoo le kang, aning Itoopiya.
Senekaali bankoo ye kiliroo ke tankoo ma koleera kuurango to
Duniyaa bee la kafu baa, UN, wolu le ning Red Cross la kafoo ye ì la dewungo yitandi ko, hani saaying falindiri baa mang ke, meng si moolu tanka koleera kuurango ma Senekaali bankoo kang. Kibaaroolu ye a yitandi ko, sanji fula koomanto, koleera kuurango ye kasaarali baa le ke Senekaali bankoo kang, kaatu meng si taa fo moo wuli tang saba ñong, a kuurango ñing ye wolu le muta. Adung wolu kono, a ye moo keme naani ning tang luulu ñong faa le. Wo kamma la, ñing kafu fuloo ye ì la dewungo yitandi a kuwo to le, kaatu ì ko, m`be ñing temboo meng to teng, koleera kuurango be wajabi kang baake Senekaali bankoo kang ne.
Moo meng diyaamuta Red Cross kafoo tooyaa la Senekaali jee, ì ka a fo a ye Mamadu Sonko, a be diyaamu kang tumoo meng na, a ye a yitandi ko, Okoosi karoo kono ñinang sango la, Koleera kuurantoolu mennu ka ka naa lopitaanoo to, wolu ka ke kiling warang fula le ti. Bari a ko, saaying wolu ka taa le fo moo tang wooro wula ñong. Wo kamma la, ì ye ì la dewungo yitandi baake koleera kuurango la kuwo to le Senekaali.
Boyinkannaalu ye Lucky Dube faa
Jali ngaaraa baa Lucky Dube, meng naata Kambiya jang 2000 sango la, adung a la kuwo lonta baake duniyaa kono, boyinkannaalu ye wo le bung kidoo la, ka a faa Johannesburg kapitaloo to, South Africa bankoo kang. BBC la kibaaribundaa meng be South Africa, wolu ye a yitandi ko, Lucky Dube be a ding fula le samba kang nung, mennu mu karambunto dindingolu ti, ì baadingolu doolu yaa. Wo siloo kang ne dorong, ñing moo kurungolu ye a boyinkang a la motoo kono, ì ye a faa. Bari a ding fuloo kanata le, tana mang wolu soto.
Ñing kibaaroo Lucky Dube la kuwo to, a niikuyaa warata baake le duniyaa bankoolu kang taaring, sako Moofinduu jang. Kambiya bankoo kang jang, a niikuyaa warata moolu ye baake le, kaatu hani bankoo la peresidango, Yaayaa Jamme, a ye kontondiri leetaroo kii Peresidang Tabo Mbeki ye le, ka Kambiyankoolu la niikuyaa yitandi a la saayaa to. Aramisa tambilaa, radii bungolu mennu be Kambiya jang, wolu jamaa ye waatoo londi le fang, waatoo meng na moolu ka talifonoolu kosi aning ka leetaroolu safee ka ì la niikuyaa yitandi ñing kuwo to. Doolu fango buka diyaamu noo kumboo kamma la, adung BBC la kibaari bundaa fanaa to, a keta wo le ñaama.
Bii somandaa la, kibaaroolu funtita ko, South Africa poliisoolu ye moo luulu le muta, ì sobita mennu la ko, itolu le buloo be Lucky Dube la saayaa koto. Ì ye a yitandi ko, ì ye kidoolu le tara ñing moo luuloo bulu, meng ning luwaa mang taa. Adung ì ye suuñaa motoolu fanaa tara ì bulu. Moto kiling fango be wo motoolu kono, soboo keta ko, ñing moo kurungolu ye wo le taa, biring ì be Lucky Dube bung na.
Kibaaroolu ye a yitandi ko, Lucky Dube la jaliyaa kono, ate buka moo-wo-moo le tooñee, bari a ka hadamadingyaa ñantoo dorong ne kele ko, moolu bee mu kiling ne ti, moo mang fisiyaa moo ti.
Musoo ye a dingo kende baadee Welinkara
Kibaaroolu mennu funtita 'Foroyaa' la kibaari bundaa to, wolu ye a yitandi ko, musoo doo le ye a dingo kende baadee ñing karoo tili tang ning fuloo la, Welinkara Kambiya jang. Ì ye a yitandi ko, ñing musoo fango be siiring Abuko le, a be mbindaaniyaa la Welinkara le musoo doo ye, bari ì mang a too fo. Ì ko, kabiring a ye a dingo ñing wuluu tumoo meng na, a ye a kende baadee wo koridaa le kono, a be mbindaaniyaa la daamento. A la a baadeering koolaa, a ye jiifoolee mbuusoolu le taa, a ye i landi wo la kaburoo kang, puru moolu kana a long. Bari tili saba koolaa, kabiring dindingo ñing tolita, a la sunkango kamma la siyolu datita ka siyaa wo dinkiraa to, a ye a baadee daameng.
Bitung musoo meng mu koridaatiyo ti, a naata a fo, moolu ye jee koroosi meng be jee. Biring ì ye jee juubee dorong, ì naata dindingo furewo tara saarending jee. Bitung ì ye Welinkara poliisoolu kumandi. Kabiring poliisoolu naata, ì ye dindingo furewo ñing nataali aning a keta daameng, wo koolaa ì ye furewo samba Banjunu lopitaani baa to. Ì ye musoo ñing fanaa samba lopitaanoo to le ka a wisitee, ì la a wisiteering koolaa, a be buluto le poliisoolu bulu kisikisiroo kamma la.
Luwaa ye kewo muta ko, a ye a kotoomaa le faa
Kewo doo, ì ka a fo meng ye Jawo Jallo, wo le ye a kotoomaa Momodu Bayilo Jallo faa. Kibaaroolu ye a yitandi ko, a la a kotoomaa faa sunta ñing ne la ko, wo ning ate la musoo le be kanoo la.
Poliisoolu la kisikisiroo ye a yitandi ko, ìtolu moo fuloo bee denta faa kiling ne la. Poliisoolu la kumoo tenta ka fo a fo ko, ì moo fuloo nene sonkata le nung, ì la wo sonkoo koolaa, Jawo Jallo naata kango laa a kotoo la ko, wo ning a la musoo le be kanoo la. Bari ì baadingolu naata kuwo ñing baadingyaa kacaa ka a bang.
Bari ñing kee fuloo naata taa wuloo kono Kaasamaasi tundoo kang, ñing karoo tili seyoo la, bitung sonkoo naata wuli ì teema kotenke jee, fo ì keleta. Wo keloo kono le Jawo ye a kotoomaa faa wo wuloo kono jee.
Taalaa la musoo Ayisatu Jallo, a be diyaamu kang kibaaritaa ye tumoo meng na ì la koridaa to Talinding, a ko Jawo ye newo le taa a ye a keemaa soo a la, a kango to. A la a faaring koolaa, a ye a ñaalu lokoti, a ye a furewo ke bootoo kono, bitung a ye a deng yiroo bala santo.
Ñing kibaaroo bota Point kibaari bundaa to, Kambiya jang.
I ye Rambo Jaata bula le
Fondinkewo doo Kambiya bankoo kang jang, ì ka fo meng ye Usumani Jaata, bari jamaa ka a kumandi Rambo le la, ì ye wo le bula ñing Okutoba karoo tili tang ning fuloo la, tumoo meng na a ye kari tang ning saba ke mutoo kono. Rambo Jaata le mu nung Bakawu kotoo la kansuloo ti, mansakundaa kono. Kibaroolu ye a yitandi ko, ì ye Rambo muta le kabiring 2006, peresidangyaa kariteefayoo bota a la. Ì la a mutaring kolaa, a baadingolu ye a ñining poliisoolu la tara dulaalu bee to taaring, bankoo kang, bari ì mang a je. Fo
kee fula mennu bota duniyaa la kafoo doo to, mennu be maraling hadamadingolu la ñantoo kuwolu koroosoo la, wolu le naata Rambo je poliisoolu la tara dulaa doo to Sarengayi saatewo to Basee tundoo kang. Wo kuwo naata a tinna fang ì ye ñing kee fuloo muta, ka ì ñininkaa. Bari wo ñininkaroo koolaa, i ye ì bula le. Ñing kewolu la Rambo je le sunta a la buloo la.
Trust Bank samanita
Kewo doo ì ka a fo meng ye Augustus Sarr, adung a mu dookuulaa le ti nung Trust Bank la banki bundaa to Kambiya jang,wo le ye Trust Bank samani, ka ì kiitindi. Kibaaroolu ye a yitandi ko, ate mu ñaatonkoo le ti, ì la bundaa to, meng be Farafeni, bankoo la saalung karoo la. Ñing kewo ye ñing banki bundaa samani kiitiibungo to ko, ì ye a joo dalasi kodoo la meng si taa fo dalasi wuli keme, wuli tang kononto maafango la, (Dal 186.760,85).
A ko, a ye ñing kodoo meng fo, wo le ñanta kaañang na a la joo fee, kabo okutoba to, 2005 sango la, kanaa fo 2007 sango kono.
Kibaaroolu ye a yitandi ko, Trust Bank le foloo ye Sarr samba kiitiyo to ko, ka a tuumi ko, a ye kodoo le suuñaa meng sitaa fo Dalasi kodoo miliyong kiling. Bari kiitiyo mang naa Sarr muta. Ka bo wo watoo la, ka naa fo bii, Sarr ko, a buka a la kari faa joo soto. Wo le ye a tinna a ye Trust Bank samani, fo a si a la kodoo soto, a ñanta joo la menna ñing sanji fula tambilaa kono.
Jalafayilaa doolu tuta baa to Senekaali bankoo kang
Kibaaroolu mennu funtita Point Kibaari Kayitoo bala, wolu ye a yitandi ko, Senekaalinkoolu mennu si taa fo moo tang saba, wolu le tuta baa kono kabiring ì la kulungo kupita ì fee. Kibaaroolu tenta ka a yitandi ko, ñing kulungo wututa nung Tanji le Kambiya banko kang, adung moolu mennu be a kono, wolu be taa kang nung Sunkarisaloo le la ì yaalu to taaring Senekaali.
Alikaaloo meng be Tanji saatewo to, a ye ñing fo kibaaritaalaalu ye ko, moo tang ning seyi le kanata, biring kulung tiidoolu taata ì deema. Kewo doo meng be wo moo tang ning seyoo kono, a ko, ì moo tang luulu ñong ne be wo kulungo kono. A ko ì taata le fo Senekaali la saatewo doo daala ì ka a fo daameng ye Betenti, bitung kulungo naata kupi ì fee jee.
Sunkaroo banta, moolu benta ka a juura baadinyaa kono
Sibiti tambilaa, ñing karoo tili tang ning saboo la, Musilimoolu be daa-wo-daa ñing duniyaa kono taaring, i ye Sunkarisaloo juura le. Moolu mennu be ì la bankoo ye manee, wolu fanaa benta le ka a juura ñoo kang ning domori diimaa domoo la, a ning seewoo baa.
Nataaloo meng be bulubaa karoo la jang, a keta Ghana la kapitaaloo le to, Accra. Kambiya dingolu mennu be karango la jee, wolu le ye ñing patiyo ke wo lungo la. Ì la wo kafudingolu mu moo tang saba ning fula le ti, bari moolu mennu maabeeta jee, ì sitaa fo moo tang luulu maafango la.
Mennu be ñing nataaloo bala, wolu mang ke Kambiya dingolu dammaa ti, warang Musilimoolu dammaa sako ka ke Kiristiyaanoolu dammaa ti. Ì la ñing kafoo to, diina fatanfansi te jee, ì bee keta kiling ne ti. Hani Tubaaboo doo meng bota Kambiaya jang wo waatoo la, a fanaa maabeeta ì la patiyo to le adung a ye jusulaa baa yitandi ì la kuwo to le. A ko, a mang ke feng ti fo ì ye a buuñaa ñaameng, biring a futata ì ma jee, adung ate le ye ñing nataaloo ke. Musilimoolu la lonnaalu futata Kiristiyaanoolu la ñaatonka baa ma
Kibaaroolu mennu funtita duniyaa la karoo la bii Juma lungo la, wolu ye a yitandi ko, Musilimoolu la lonnaalu moo tang saba aning seyi, wolu le la Sunkari kontondiri leetaroo futata Kiristiyaanoolu ñaatonka baa ma, Pope Benedict XVI.
Kibaaroolu ye a yitandi ko, Musilimoolu la ñing lonnaa baalu ye kumakangolu mennu safee wo leetaroo kono, wo be dending kayiroo ning kanoo le la, baadingyaa aning siiñooyaa. Ì ye ì la kumakangolu bambandi ning Alikuraanoo le la ko, Musilimeeyaa diinoo fango mu Alla batoo le ti, kanoo, kayiroo, aning siiñooyaa. Adung ì ko, ning ì ye Kiristiyaaniyaa fanaa juubee, wo fanaa be tuukuring wo kuu kilingo le kang. Ì ye ñing lafaa ko, Kiristiyaanoolu ka Alla kiling ne bantu, adung Musilimoolu fanaa ka wo le batu, wo to ñing diina fuloo bee mu kiling ne ti, ì ye a yitandi.
Ì ko, itolu musilimoolu ka ñing ne yitandi Kiristiyaanoolu la ko, ñing diina fuloo teema, tana-wo-tana te jee, sako ka keloo wulindi ì kamma. Ì ko moolu mennu ka keloo wulindi musilimeyaa too la, wolu ka a ke ì fang ye le dorong, bari itolu la natoo mu ka kayiroo bambandi aning kafuñooyaa.
Kiristiyaanoolu ning musilimoolu duniyaa kono, moo si a fo noo kemoo kono, itolu le siyaata duniyaa bee talantewo ti. Musilimoolu la ñaatonka jamaa bankoolu kang taaring mennu be ko; Bosnia, Russia, Croatia, Kosovo, Syria, Egypt aning Iraq bankoo kang, wolu le ye ñing kayitoo siiñee. OIC kafu baa meng marata Musilimeeyaa la duniyaa kono, wo fanaa la ñaatonkoo ye a siiñee le.
Kambiya mansakundaa ye dalasi wuli keme saba dii moolu la mennu be suuloo kono
Kibaaroolu mennu funtita Observer kibaari bundaa to kunung Araamisoo la, wolu ye a yitandi ko, Kambiya bankoo la peresidango noomalankoo Aja Ayisatu Njaayi Seedi, ye dalasi kodoo wuli keme saba le dii moolu la, mennu be suuloo kono. Ñing kodoo diita bundaa le la, mennu marata teremma kuwolu ning maasiiboo la bankoo kang jang. Adung moo jamaa mennu be suuloo kono Kambiya jang, wolu mu moolu le ti, samaa ye mennu la koridaalu ning ì la bungolu kasaara, wolu doolu mang hani taradulaa fango soto, ì be sabatiring karambungolu le to.
Peresidango noomalankoo Aja Ayisatu Njaayi Seedi, a be diyaamu kang ñing bengo to tumoo meng na peresidango la koridaa baa to Banjunu, a ko, ñing mu simfaa baa le ti deemaaroo la karoo la. A ye jayiroo ke peresidang Jamme la ko, ate le mu moo ti, meng ye ñing deemaari bundaa londi bankoo kang. A ye jayiroo ke UNDP la bundaa fanaa la, ì la maakoyiroo kang, a ning bundaa kotengolu.
Banki bundaa doo, ì ka a fo meng ye Trust Bank, wolu fanaa ye maakoyiroo dii le, meng sitaa fo dalasi kodoo wuli tang woorowula. Peresidango noomalankoo ye ì fanaa jayi ì la maakoyiri kuu betoo kang ne. A ye kiliroo ke moolu la bankoo kang aning bundaa kotengolu ko, suuloo be jee le ko, moolu fango ye wuli ka deemaaroo dii, a kana ke mansakundaa dorong ti. Minista meng marata mansakundaaringolu la bankoo kang, Ismayila Sambu aning GovernorAbudu F.M. Baaji, wolu fanaa ye jayiroo ke deemaari bundaa la le.
Keloolu mennu be Moofinduu jang, ì be tunkung sangaralingo le to
Kibaaroolu mennu be duniyaa kono taaring Moofinduu la karoo la, ì maasiiboo le siyaata ì kayiroo ti. Kaatu kibaaroolu ye a yitandi ko, keloolu mennu be kering Moofinduu, wolu be wajabi kang ne dorong.
Lookung tambilaa kono Sudan bankoo kang, ì ye Moofinduu la kayirasabati soojaroolu doolu faa jee le kotenke, adung ì ye doolu barama sangararinke. Kibaaroolu mennu funtita Sudan na kuwo to, wolu ye a yitandi ko, Sudan bankoo la soojaroolu le tuumita a kuwo la ko, itolu le buloo be wo boyinkandiroo koto. Kibaari bundaa doo meng be Ankaliteeri bankoo kang, wolu fanaa ye a yitandi ko, Sudan soojaroolu le buloo be ñing kuwo koto, adung ì ye daliiloolu yitandi a kuwo to le. Ì ko, Sudan mansakundaa la soojaroolu le ye kele motoolu ning saridekombaa jambakeroolu soto, adung wolu le ye boyinkandiroo ke fanaa. Ì ko, rebeloolu mang wolu soto, adung AU la kayira sabatindi soojaroolu ye koyimaalu le soto. Bari Sudan mansakundaa mang diyaamu a kuwo to foloo. Wo boyinkandiroo to, Najiiriya bankoo la soojaroolu moo luulu le faata jee, aning Senekaali
bankoo la soojari kiling, doolu baramata. Kisikisiroo be kering a kuwo to le hani ka bii, kaatu a mang koyi foloo, mennu buloo be a koto.
Ñing maasiiba keloolu be bankoolu mennu kang taaring, wolu le mu Sudan Daafoo tundoo kang ti, Somaaliya, Itoopiya, Caad, aning Eritiriya bankoo kang. Adung a ye a tinna le, moo wuli keme jamaa borita ka ì yaalu bula, surutu musoolu ning dindingolu. Kibaaroolu ye a yitandi ko, Sudan, wolu ye ì ñaa tiling kayirasabatindi soojaroolu le la saying, mennu be ì la bankoo kang jee.
Peresidang Jamme be kooraloo la a la mansakundaa kono le hani saaying Baala Kaaba
Jahumpa [Image:jahumpa.jpg]Kibaaroolu mennu funtita Point kibaaribundaa to Arijuma lungo la, wolu ye a yitandi ko, seneyandiroo meng be kering Jamme la mansakundaa kono, a mang bang foloo. Kibaaroolu ye a yitandi ko, minista meng marata nung bantala bankoolu la kuwo la Kambiya jang, Baala Kaaba Jahumpa, jamaa ka a kili Actionman, aning Bataata Juwara meng marata kuwolu la bundaa kilingo to jee, Bayi Usuman Secka wo dookuudulaa kilingo to aning Tijan Ba, wolu le taata ì danku poliisoolu la koridaa baa to Banjunu. Kibaaroolu mennu futata n`na kibaari bundaa to jang, wolu ye a yitandi ko, kalamutaroo keta visaa ning paspooroo doolu le soto ñaa la bankoo kang ì la bundaa to, meng mang ñang ke la, wo kamma la ì ye ì foñondi ì la palaasoolu to le.
Baala Kaaba Jahumpa tombonta ka ke minista ti, meng marata bantala bankoolu la kuwo la Okutooba karoo le kono serung sango la, ka naa fo Okoosi ñinang sango la. Bitung a naata tombong ka ke Ambasadoo foloo ti Kambiya tooyaa la Venezuela bankoo kang. Bari Teneng tambilaa ñing karoo tili seyoo la, kibaaroo funtita poliisoolu la ñaatonkoo la ofisoo to ko, Baala ning a mooñoolu mennu be buluto, ì ye ì beeli le. Wo lung kingo la, poliisoolu la ñaatonkoo ye kibaaroo ke ko, moo-wo-moo ye Diplomatic passport soto, adung ì mang tara mansakundaa ye wo dookuwo la, ì si a murundi katabake a la ofisoo to, a kana ke kuu meering ti. Jinee dingo doo la kiitiyo kuntuta ko, a ñanta faa la le
Kiitiikuntulaa baa meng be Kaanifing kiitii bungo to, Kambiya jang, Moses Richard, a ye Suleyiman Ba la kiitiyo kuntu, meng mu Jinee dingo ti ko, a ñanta faa la le. Kiitiibungo ye Suleyiman tuumi le ko, ate le ye Mamudu Jallo faa nung, a ning meng ka ì laa bung kiling. Kiitiibungo la a tuumiring koolaa, ate fango sonta wo la le ko, a te le ye Mamudu faa Sekitemba karoo tili foloo la Dibakundaa ñinang sango la.
Poliisoo meng loota a kiitiyo kung na, a ye a yitandi ko, Suleyiman ning Mamudu dunta ñoo la dalasi tang kayiti kuwo le la, meng tarata laaring siirango kang ì la bungo kono. A ko, wo naata sonka kolengo wulindi ì teema, bitung Suleyiman kamfaatoo ye needokoo sika, a ye Mamudu lipa a la. Bitung ì ye a samba Seerekundaa lopitaanoo to, a naata faa daameng, janning ì ka a samba Banjunu lopitaani baa to.
Kibaaroolu ye a yitandi ko, ì ye furewo ñing na nataali woorowula le samba kiitiibungo to aning wo needokoo, a lipata meng na, seedeyaa kamma. Kiitiikuntulaa be kiitiyo kuntu kang tumoo meng na, a ko, ñing maasiiba siifaa mang ke kuu ti, meng sotota nung ñing bankoo kang, a ko, a naata le. Wo kamma la, ning simfaa kolengo mang taa a kuwo to, a be wajabi la le dorong. A ko, Kambiya bankoo la luwaa to, ning moo-wo-moo ye moo faa, wo maarii ñanta sorong na bunjawoo to a siyo bee le la.
Amerika bankoo ye siloo dii Meejoo Kalifa la, ka sii ì la bankoo kang
Kambiya bankoo la soojari ñaatonkoo doo, ì ka a fo meng ye Meejoo Kalifa Bajinka, kibaaroolu ye a yitandi ko, Amerika bankoo ye siloo dii wo le la ka sii ì la bankoo kang. Meejoo Banjinka fanaa be soojaroolu le kono, mennu borita ka bankoo bula serung sango la. Kibaaroolu mennu funtita Point kibaari bundaa to, wolu ye a yitandi ko, Bajinka la boroo sunta simfaa le la mansakundaa ye, meng taa a kamma puru ka a muta. Ì ye a yitandi ko, ate be nung Najiiriya bankoo le kang karango la, a naaring koolaa bankoo kang jang, ì lafita ka a muta. Adung ì la a mutoo be dending bankoo la kulloo kuwolu le la.
Kibaaroolu ye a yitandi ko, biring Meejoo Bajinka borita nung, a tarata sabatiring Senekaali bankoo le kang fo sanji kiling. Bitung ñing lookungo kono, kibaaroolu naata funti a la kuwo to ko, Amerika mansakundaa ye siloo dii a la le ka sabati ì la bankoo kang, a la tankoo kamma la. Lungo loota mansakundaaringolu la kariteefayoo to Kambiya
Baturoo meeta mansakundaaringolu la kariteefayoo meng to Kambiya jang, saaying a lungo loota le. Kibaaroolu mennu funtita lookung tambilaa kono, wolu ye a yitandi ko, Kambiya bankoo la kariteefayi bundaa la ñaatonkoo Mustafa Karayol, a ye ñing kibaari ko, mansakundaaringolu la kariteefayoo be ke la Januwaari karoo tili muwang ning naani le 2008 sango la.
Kibaaroolu tententa ka a yitandi ko, moolu mennu be loo la ñing siirangolu ñinoo la, wolu la tombondiroo be dati la Januwaari karoo tili saboo le la, ka taa a tili luuloo la. Ì ye a yitandi ko, a be dati la montoroo waati seyi le soomandaa, ka taa fo a waati naani tilibuloo la, ì la kariteefayi bundaalu to taaring bankoo kang. Ì ko, wo kayitoolu be soto la ì la bundaalu to le bankoo bee kang, ka bo Disemba karoo tili tang ning saboo la, ka taa fo Januwaari karoo tili fula.
Kibaaroolu tententa ka a yitandi ko, kampaañoo ñing kariteefayoo to, wo be dati la Araba lung le la, Januwaari karoo tili konontoo ka taa Talaatoo, a tili muwang ning fula. Wo kamma la, kariteefayi bundaa be kariteefayi kayiti dedaa kumaasi la Nofemba karoo tili foloo la, ka taa fo a faadulaa. Ì ko, moolu mennu la kariteefayi kayitoolu tiñaata warang ì lafita ì la kariteefayi dulaa sawundi la, ì be dalasi tang luulu le joo la.
Luwaa ye Tabara Samba muta ko, a ñanta faa la le
Musoo doo, ì ka a fo meng ye Tabara Samba, adung a la kiitiyo meetandinke kiitiibungo to Kambiya jang, luwaa ye wo le muta Sekitemba kari tambilaa tili muwang ning wooro la ko, a ñanta faa la le. Tabara le ye tulu fajiringo bong nung a keemaa kang maañoo kuwo kamma la. Bitung wo mang naa a keemaa wati, a naata faa Banjunu lopitaani baa to jaaraloo tumoo la.
Kibaaroolu ye a yitandi ko, Tabara siyo be sanji tang naani ning fula le, adung a ye a keemaa Iburayima Ñang faa Maaci karoo le kono, ñinang sango la. Tabara ye tuloo le fajindi suutoo la, biring a keemaa be siinoo la, a ye wo tulu fajiringo bong a kang laarango to.
Kiitiikuntulaa baa meng siita a la kiitiyo kung na, ì ka a fo a ye Haari Jamme, a be kiitiyo kuntu la tumoo meng na, a ye Tabara Samba dooyaa ko, a la ñing mu maañaa jawu baa le ti, adung kuu le mu meng ye maloo laa musoolu kang.
Comium ye Banjunu meeyoo keemaa samba luwaa ñaatilingo la
Comium mobayili bundaa kutoo meng naata Kambiya bankoo kang jang, a mang mee, wolu le ye Banjunu meeyoo Mam Seyi Njayi keemaa, Pa Ibu Saane samba luwaa ñaatilingo la, ka a kiitindi. Kibaaroolu ye a yitandi ko, Comium mobayili bundaa ye Pa Ibu tuumi le ko, a ye kodoo le muta ì bulu kenoo doo la kuwo to Banjunu jee, meng si taa fo dalasi kodoo wuli keme fula. Ì ko, ì ning Pa Ibu ye kayitoo le siiñee Okutoba karoo tili muwang ning seyoo la, serung sango kono. Adung wo siiñeroo be dending kenoo ñing luwaasoo le la fo sanji tang.
Bari Pa Ibu la karoo la, ì ye a yitandi ko, ì ye ate fuu wo kenoo ñing na le 2002 sango la, fo a si kari a la dookuwo ke jee. A naata wo kenoo ñing luwaasi Comium mobayili bundaa ma. Looyaa meng be looring mobayili bundaa ye, Ami Bensuuda, a ko, kayitoo siiñeringo koolaa, mansakundaa la bundaa meng marata bankoo diiñaa kuwolu la taaring, wolu mang song mobayili bundaa ye ì la anteenoo loo wo kenoo ñing to. Ì ko, Banjul City Council le ye lansiinoo dii Pa Ibu la ka domoridedaa dulaa ke wo kenoo ñing to, Tubaaboolu ka a fo meng ye Restaurant.
Bari Comium tententa kanindiroo la ko, ka bo Maaci karoo tili tang ning saboo la, ñing sango kono, ka taa fo janning kiitiyo be kuntu la, kemoo kono ì la mobayili bundaa ñanta joo la muwang ning fula le la. Bitung kiitiikuntulaa Bayi Kamara naata kiitiyo sawundi ñing karoo tili konontoo to.
|