|
 Lamin Boyi Sambu 31.03.2009Kambiya la U-17 katadamfu kafoo futata kumbeng labango to
Moofinduu la U-17 katadamfu kafoolu mennu be ñoosaba baa la Algeria bankoo kang, ì la kung beng labango be ke la, saama araamisoo le la, adung ì ning Algeria bankoo la katadamfu kafoo fango le be kumbeng na, ñing kumbeng labango to.
A kata damfoo kono, Kambiya ye ñaatotaa soto jee beeke, kaatu ì ning bankoolu mennu la katadamfu kafoolu bee benta, ì ye wolu bee kañee le, adung banku nene mang itolu kañee a ñoosaboo kono. Ì ning Algeria bankoo la katadamfu kafoo meng ka naa beng teng, ì ye wolu kañee nung ne, biring ì ning ì benta ñoosaboo ñing kono.
Moo jamaa be jikiring bankoo kang jang ne ko, itolu le be kañeerifengo ñing kañee la. Adung tili dantang koomanto, Peresidang jamme ye ì kumandi talifongo la le, ka ì jayi aning ka ì wakilindi.
|
|
Fadil Siise 31.03.2009 Moo keme saba ñong niyo tuta baa la siloo kang Libiya
BBC kibaaribundaa ye a yitandi ko, kafu baa meng marata moolu la kuwo la, mennu ka ì yaalu bula, ka dung tubaabuduu bankoolu kang taaring (IOM), wolu le ye kibaaroo dii ko, moo keme saba ñong niyo tuta kulung boyoolu to le, mennu keta ñing lungolu kono Libiya la fankaasoo sono. Kulungolu la boyoo lonta le tumoo meng na, jiibalingolu ye moo furewolu ñori nang baa tintoo la. Bitung deemaaribaalu naata dung kulungolu kataa moolu ñini baa kono, wo kono le ì ye furee muwang ning kiling je, adung ì ye moo muwango ñong funtindi mennu be ì niyo la. Wo furewolu kono, ì ye musu doo tara jee, meng ye a dingo muta a karoo koto, ì bee furewo. Ì ko, Libiya bankoo la wo fankaassoo kono, ning foño baa wulita waati-wo-waati, kulung fula warang saba le ka kupi moolu ti.
(IOM) ye ñing fo ko, moo keme luulu ñong si faanoo a kuwo kono le. Ì ko, baa si sangara ñaa-wo-ñaa, warang sumiyaa si dung ñaa-wo-ñaa, fondinkewolu si dung kulungolu la, ka bo Moofinduu bankoolu to, ka ì kung tiling tubaabuduu bankoolu la. Ì ko, 2008 sango dorong kono, moo meng si taa fo, moo wuli keme tang saba aning saba ñong, wolu le dunta Itali bankoo la jooyewo doo to, ì ka a fo meng ye Lampedusa.
|
|
Fadil Siise 31.03.2009 Ñaamaatoo ye a baamaa faa Busumbala
Musoo meng siyo be sanji tang wooro ñong, wo le ding kambaanoo ye a lipa neesomboo la, ka a faa. Taalaa ñing too mu Nani Koba Jaju le ti, adung lonnaa le mu a ti aada kuwolu to aning ngansimbaa. A dingo meng ye a faa, wo too mu Buuba Yabo le ti, adung a siyo be sanji muwang ning luulu le. Ì baadingolu mennu diyaamuta a kuwo to, wolu ye a yitandi ko, Buuba mu sondeme kuurantoo le ti, adung ì meeta a jaara la le. Taalaa barimmaa la musoo ye kuwo ñing saata kibaaritaalaalu ye ko, ate ning Nani be siiring ne ì be kacaa la,
bitung Buba funtita nang bungo kono, a ye taalaa a baamaa ñininkaa a la dondika la, bitung wo ko a ye ko, m batu nga naa. Buba naata dung bungo kono wo le ñaama ka neesomboo sika nang. A ko, a ye a baamaa lipa a kungo to, bitung taalaa ñing borita banta ka a niyo tanka, a wo boritoo dorong a naata boyi, a dingo naata a tara laaring, a ye a lipa kotenke a kungo to, ka a kungo teyi. A ko, ate ye a kata le ka a tanka a la a lipa fulanjango ma, bari a la keebaayaa kang, a mang a ke noo.
|
|
 Fadil Siise 31.03.2009Peresidang Wade ye oposiisonoolu jayi
Senekaalinkoolu la bankoo ñaatonkoo peresidang Abdulayi Wade, wo le ye jayiiroo ke oposiisong patiyolu la, ì la kañeeroo to Senekaali bankoo la mansakundaaringolu la karitee fayoo to. Kumakango meng funtita a kuwo to, ka bo ì la bankoo ñaatonkoo bulu, a mang saatewolu yitandi a la kumoo kono, oposiisongolu ye a kañee dulaalu mennu to, bari a ye jayiroo ke oposiisong patiyolu bee le la, mennu loota ì fang ye, warang mennu kafuta ñoo la, ka ke kiling ti. Peresidang Wade ye ñing jayiroo ke le, janning karitee fayi bundaa fango ka karitee kesoolu bee yaatewo fo bankoo moolu ye. A la patiyo meng be maraloo la Senekaali bankoo kang, wolu foota saatee baa doolu la le, mennu ye karitewo fayi nung ì ye, adung Dakar kapitaloo be wolu kono le.
|
|
Fadil Siise 31.03.2009 Deenaanoo la buluwo keta kaawakuwo ti
Kaawakuwo doo keta Birikama Kabafita kaabiiloo kono. Musoo doo, ì ka a fo meng ye Ami Jaju, poliisoolu ye a yitandi ko, wo le ye a dingo wuluu teneng tambilaa somandaa juunoo la, montoroo waati luulu, bitung a ye dinkoo wuri, a ye a kullootoo baadee, moo mang a kalamuta. Ì ko, a kuwo naata long ka bo ning a kotoomaa kewo Yaayaa Baaji le la. Kabiring wo wulita somandaa la, konoo meng tarata Ami la, a mannaa wo je kotenke, bitung a naata a kusonsong kendeke, fo a si tooñaa fo a ye.
Bitung tilikuntewo la, montoroo waati tang ning fula maafango la, a naata ì koyi a kotoo la, ka taata dulaa yitandi wo la, a ye a dingo saareng daameng. Ì la deenaanoo wuriling koolaa, ì naata a tara deenaanoo ñing mang faa, bari a be a niyo la. Wo to le ì naata poliisoolu kalamutandi a kuwo la, bitung wolu naata deenaanoo ñing ning a baamaa bee samba Birikama lopitaani baa to, jee le to jaaralilaalu naata a yitandi ko, tana mang i doo-wo-doo soto, ì be kendeyaaring ne.
A kuwo keta moo jamaa ye teremma kuwo le ti aning kaawakuwo, ka a je deenaanoo ñing ye montoroo waati woorowula ke kaburoo kono, hani wo, a mang faa, bari lanna moolu ye, wo mu Alla la mansayaa dorong ne ti.
|
|
 Fadil Siise 20.03.2009Madagascar Peresidango ye a la palaasoo seyi
Kibaaroolu mennu funtita duniyaa la karoo la, wolu ye a yitandi ko, Madagascar la peresidango Marc Ravalomanana, a ye a la palaasoo seyi soojaroolu ma le. A kuwo naata le tumoo meng na oposiisong ñaatonkoo Andry Rajoelina, ning a la patiyo moolu ye jerewoo ke fo lookung dantang ko, Peresidang Ravalomanana ye jii peresidangyaa siirango to. Wo jerewoo kono, bankoo soojaroolu fanaa naata ì buloo bo, peresidango koto ko, itolu be bankoo moolu la lafoo le ke la. Wo le naata jerewoo ñing semboo warandi fo peresidango ye a la palaasoo seyi. Peresidang Marc Ravalomanana la a la palaasoo seyirinkoolaa dorong, oposiisong ñaatonkoo Andry Rajoelina dunta peresidang koridaa to, ka palaasoo
ñing taa. Bari Moofinduu la denna kafu baa AU, naata kiliroo ke ko, soojaroolu mang ñang na semboo dii la oposiisong ñaatonkoo la, ka bankoo mara.
Oposiisong ñaatonkoo Andry Rajoelina, meng keta Madagascar bankoo la peresidango ti saaying, a ye kiliroo ke ko, peresidang kotoo Marc Ravalomanana, ñanta muta la le, a la marali ñaa kolengo kamma la, a la bankoo fankoo kasaaroo, aning a buloo la taroo moo keme ñong na saayaa la. A ko, ì be bankoo mara la le fo sanji fula ñong, ì be luwaalu dedaa kuu la, wo koolaa karitee fayoo ye ke. |
|
Fadil Siise 20.03.2009 Moo keme ning tang luulu jongoyaata cakayaa la
Sunkutindingolu mennu taata fo moo keme ning tang luulu, wolu le la kuwo funtita Netherland kiitiibungo doo to, daameng moo tang ning kiling, mennu jamaa mu Najiriya dingolu ti, tuumita ko, ì ye wo sunkutindingolu naati jee le, ka ì diyaakuyaa jongyandi taañooyaatulungo la. Poliisoolu ko, wo sunkutindingolu mu moolu le ti, ñing moo tang ning kilingo ye mennu dundi Netherland bankoo kang ko, ì naata tankoo le ñini jee. Kewo meng marata ì la kuwo kiitiyo la, a ko, moolu mennu naata tankoo ñini ì la bankoo kang, ì ka
wolu mara Juvenile daameng, ka bo 2006, kanaa bula 2007 sango la, moo keme ning tang luulu le yeemanta ì ma jee. Bitung ì naata a kata ka ì la kuwo kisikisi, fo ì ye doolu je. Bari doolu be yeemanding hani bii. A ko, ka moojongyandi cakayaa la, a semboo be waraling Itali bankoo le kang, bari a be sotoring Spaine ning France bankoo fanaa kang ne, adung ì ka Netherland bankoo le ke siloo ti, ka bo Najiriya. A la diyaamoo kono, a ye ñing yitandi ko, moolu mennu ka ñing sunkutindingolu dundi tubaabuduu bankoolu kang, ka naa ì forosee cakayaa la, ì ka ì samba jalangolu warang mooroolu le yaa, ì ning ì ye sarati, a kuwo la. Ning meng mang wo laahidoo timmandi,
ate i maarii wati la, wo silango kamma la, sunkutindingolu buka naa balang noo ì ma, cakayaa la. A ko, ì naata deemaaroo soto le, tumoo meng na Pirisoo doo naata bo Najiriya bankoo kang, ka a yitandi wo sunkutindingolu la ko, wo saratoo te kuu-wo-kuu le ke noo la ì la. Wo kono le ì naata wo moo kurungolu doolu muta.
|
|
Fadil Siise 20.03.2009 Amerika bankoo ye bundaa kutoo yele i ning Iran teema Amerikankoolu la Peresidango Barack Obama, a ye kiliroo ke Iran mansakundaa ning ì la banku dingolu la ko, Amerika bankoo ye bundaa kutoo yele ì ning Iran teema te, meng be dending ñaato taa ning kayiroo la. A la diyaamoo kono a ko, ate la mansakundaa ye ì ñaatiling hadamayaa kuwolu le la, aning ñoo fahaamoo.
Amerika ning Iran bankoo la kuyaa sunta Tehran la joorangolu le la, kaatu ì sobita le ko, Iran be alibalaa joorangolu le dedaa kang wo to. Bari Iran balanta le ko, itolu mantara alibalaa joorangolu dedaa kang wo dulaa to, bari ì ka joorangolu mennu dedaa, wolu mu kayira kuu le ti. Peresidang Obama ko, ate be sondome senungo le nooma, meng si a tinna ì ning Iran alifaalu ye sii, ka taabuloo bula teema kacaa kono. A ko, wo le be ñaato taa ning kayiroo samba la nang.
|
|
 Fadil Siise 20.03.2009Funee faalaalu moo seyi mutata
Burundi poliisoolu ye moo seyi ñong ne muta mennu buloo be funewolu faa koto, ì la bankoo kang. Ì be wo moolu muta la tumoo meng na, ì ko ì ye hadamadingolu bala suufoolu le tara ì bulu, ì ye mennu kuntu moolu baloo bala, ì ye mennu faa.
Funewolu faa wulita Burundi ning Tansaniya bankoo kang ne, tumoo meng na moolu mennu ka taa mooroolu yaa, ì ye ñing kumakango soto mooroolu bulu ko, ning ì ye funewolu balasoboo dookuu ì ye, mooriyaa siloo la, a be kanoo le naa ti la ì ye, baluu kendoo aning ñaatotaa ì la safaaroo kono. Ì la wo ye a tinna le ñing kari dantango kono, moolu ye funewolu moo tang ñong faa Burundi bankoo kang, bari a maasiiboo bee keta Tansaniya le, daameng ì ye funee tang naani ñong faa.
Moo meng marata ì la kuwo kiitindoo la, a ye ñing yitandi AFP kibaaribundaa la ko, ì ye moolu mennu muta a kuwo la, wolu mu senelaalu le ti, kaatu wolu le ka ñing funewolu waafi moolu la, mennu ka ì sang. A ko, biring ì ye wolu doolu muta, ì ye moo kuloolu le tara ì bulu, kuloo doolu be jee fang, wolu mu moolu le kuloo ti ì ye mennu faa, a mang mee.
Burundinkoolu la funewolu la kafoo ñaatonkoo diyaamuta ko, silango be waraling a kuwo to le hani bii. A ko, kaatu ning mansakundaa ñaatonkoolu fanaa ye ì daa dung funewolu faa to, ì la ñaatotaa kamma la, a ko wo be ke la maasiibe kuu baa le ti. Ì ye moo keme fula ñong ne muta Tansaniya bankoo kang, mennu daa be a kuwo kono. |
|
|
|
Dembo Jaata 20.03.2009 Kewo tuumita dimbaa boo la Bunuboli sutoo kono
Kewo doo meng too mu Landing Jaata ti, poliisoolu ye wo le muta Fooñi tundoo kang ko, ate le ye dimbaa bo Bunuboli sutoo kono. A kuwo funtita Kambiya la la telee bung baa le to, ñing lookungo kono.
Araba lungo la, ì naata a samba kiitiibungo ñaatilingo la Banjunu, kiitiibungo ye a tuumi fannaa saba le la. Fannaa foloo, kiitiibungo ye a tuumi le ko, ñing karoo tili tang ning luuloo la, ate Landing ne ye dimbaa dung sutoo la meng be Kanilayi saatewo ning Bunubori teema, Fooñi Kansala tundoo kang, meng ye bankoo luwaa tiñaa. Fulanjango, a ye Bunubori sutoo la kankang yiroolu tawulaayaa tiñaa le, wo lung kilingo la, meng mu luwaa tiñaa ti. Fannaa sabanjango, wo lung kilingo la, Kartuusoo ning a kesoolu tarata ate Landing Jaata bulu wo dulaa kilingo to jee, adung kayiti te ì la, wo fanaa mu luwaa tiñaa le ti.
Bari a balanta tuumiroolu bee la le, kiitiibungo ye mennu laa a kang. Wo to le, kiitiikuntulaa Edrisa Mbayi, naata a la kiitiyo sawundi kataa Birikaama kiitiibungo to.
|
|
Lamin Demba 10.03.2009 Wulusuboo keta moo jamaa la maafoo ti Kinhasa
Kuu kutoo le funtita Konko Kinshasa kapitaloo to, duniyaa la koleyaa kamma la. Kibaaritaalaalu ye a yitandi ko, m`be ñing temboo meng to teng, domorifengolu daa la koleyaa kamma la, moo jamaa ñaa tilinta maafoo meng na Kinshasa, wo mu wulusuboo le ti.
Ì ko, koleyaa kamma la, moo jamaa buka subu koteng warang ñewo sannoo jee to. Wo le naata a tinna, moo jamaa ye ì ñaa tiling wulusuboo la, kaatu wo le daa sooneyaata.
Ì ye a yitandi ko, saaying moo buka wulu kensengo je yaayi la kotenke Kinshasa mbedoolu kang taaring. Doolu ko fang, wuloolu ye a kalamuta le kuwo meng be laaring ì kang jee, wo le ye a tinna ì borita.
|
|
Lamin Demba 10.03.2009 Soojaroolu ye balambaatooyaa dati Madagascar
Kibaaroolu mennu funtita Madagascar bankoo kang, wolu ye a yitandi ko, ì la bankoo soojaroolu le ye balambaatooyaa dati ì la kapitaaloo to, ñing lookungo kono. Soojaloolu la balambaatooyaa to, ì ye ñing ne fo ko, itolu karandita le, ka banku dingolu ning ì la fengolu kanta, wo kamma la, ì be wolu le la lafoo ke la. ì ko, itolu te mansakundaa la yaamaroo nooma la kotenke, bari bankudingolu.
Itolu soojaroolu be meng na kango nooma kang jee to saaying, wo mu oposiisong ñaatonkoo Andry Rajoelina le ti, meng keta nung Meeyoo ti Madagasca kapitaloo to. M`be temboo meng to teng, soojaroolu ye kapitaloo la sila kummaalu bee muta le.
|
|
Lamin Demba 10.03.2009 Italy ye luwaa kolengo laa laañooyaa boyinkannaalu kang
Italy bankoo la dibitee bungo ye luwaa kolengo laa moolu kang, mennu ka moolu boyinkang laañooyaa la. Dibiteebungo ye ñing luwaa le londi ko, ning moo-wo-moo ye moo foroseetoo laañooyaa la, fo a niyo tuta jee, ì be wo maarii sorong na a siyo too le la kasoo to. Ì la ñing luwaa kolengo londoo naata le, tumoo meng na kari tambilaa kono, moolu mennu ka moolu boyinkang laañooyaa la, ì ye boyinkandiri sangaralingolu ke ì la bankoo kang jee.
Ì la banku ñaatonkoo fanaa diyaa muta ko, a ye semboo dii saatee baalu la meeyoolu la le, ka kantaribundaalu yele ì la saatewolu kono taaring, mennu be tara la yaayikang saatewolu kono taaring, ka boyinkngnaalu deleng.
|
|
Lamin Demba 10.03.2009 Kewo doo furewo jeta dending yiroo kang Yundum
Kewo doo meng be dookuwo la Kambiya bankoo la dimbaa faalaalu la bundaa to, ì ka a fo a ye Corpral Ensa Tamba, moolu ye wo le furewo tara dending ñing lookungo kono, Yundum saatewo bantala.
Moolu mennu ñaa seedeyaata a furewo la, wolu ye ñing fo ko, ì ye juloo le tara sitiring a kango to, a be dending santo, a furewo. A singolu ning bankoo teemoo mang jamfa ñoo la, wo ñaama.
Poliisoolu la a koroosoo kono, ì ye a la kayitoolu tara a bulu le, mennu be ko, ID Card, aning a la karitee fayirang kayitoo. Ì naata a furewo samba Banjulunding lopitaanoo to, wo koolaa ì naata a tentendi fereebungo to, Banjunu lopitaani baa to. A la saayaa sunta meng na, moo-wo-moo le mang a long foloo, bari poliisoolu be tentending ì la kisi-kisiroo la le.
|
|
Fadil Siise 6.03.2009 Guinea-Bissau peresidango ning soojari ñaatonkoo faata
Guinea-Bissau Peresidango Joao Bernardo Viera, ì ye wo le faa Bissau kapitaloo to ñing Teneng tambilaa la. Ñing faaroo naata le tumoo meng na, ì ye bomoo fayi ì la soojari ñaatonkoo General Tagme la dookuudulaa to, Dimaasi lungo la. Wo bomoo ye moo luulu ñong ne faa, adung a ye Jeneraloo ñing barama jawuke, bitung a naata faa.
General Tagme mu moo le ti, meng ning Peresidang Vieira mang beng nung. Wo kamma la, soboo keta le ko, ate le buloo be jeneraloo ñing na saayaa koto. Soojaroolu mennu be laaring jeneraloo ñing kang, wolu naata wuli ka peresidango la koridaa ñing boyinkang ka a faa.
Talaata lungo la, ì la dibiteebungo la siirantiyo Raimundo Perreira, ì ye ate le kalindi, ka a ke peresidango ti, meng be mara la ì la bankoo la foloo. A ye duniyaa bankoolu daani ko, ì kana ì bo Guinea-Bissau to, ñing maasiiba jawoo kang, meng keta jee
|
|
Fadil Siise 6.03.2009 Ì ye kee fula kungo kuntu ka ì faa Sawudi Arabia
Kee fula, ì ka a fo mennu ye Ahmad al-Khaybari aning Mohammad al-Yami, kiitiibungo ye wolu le muta ko, í ye moo faa le ke. Kiitiibungo ye a yitandi ko, Ahmad al-Khaybari ye a baamaa le bung kidoo la ka a faa, bitung kiitiyo naata a muta wo le kang ko, a ñanta faa la le. Ì naata a kungo kuntu ka a faa Teneng tambilaa la, Madina saatee baa to.
Mohammad al-Yami, kiitiibungo ye wo fanaa muta le ko, a ñanta faa la le, tumoo meng na a ye a baamaa ning a la dookuulaa bung kidoo la, ka ì faa. A ko, wolu ye feng ne ke a baloo bala. A la wolu faaring koolaa, a ye ì baloo farang-farang ko, a ka feng ne juubee í baloo kono, wolu ye meng maabo jee.
Ñing moo fuloo le keta moo tang ning naaninjango ti, Sawudi alifaalu ye mennu faa sariyango la, ñinang sango la. Serung sango kono, 2008, ì ye moolu mennu faa, wolu taata le fo moo keme aning moo fula. 2007 sango la, ì ye moo keme aning moo tang luulu ning saba le faa.
Sawudi la moofaa luwaa ka laa moolu le kang, mennu ye moofaa ke, moolu mennu ka moolu boyinkang laañooyaa la, mennu ka moolu boyinkang ka ì la fengolu taa diyaakuyaa kono, mennu ka ì la diinoo bula ka laa diina koteng na, aning mennu ka siirafeng safaaroo ke warang ka ì maa.
|
|
Fadil Siise 6.03.2009 Fondinkewo ye musoo faa Kerewan saatewo to
Kibaaroolu mennu bota Kerewan saatewo to, Badibu tundoo kang, wolu ye a yitandi ko, fondinkewo doo ì ka a fo meng ye Amadu Jara, wo le ye musu fula faa. A ye ì soo muroo la, kilingo faata wo loodulaa to, kilingo naata faa lopitaanoo to. Meng foloo faata, a too mu Nimansata Siise le ti, wo doo too mu Kinti Faatii le ti.
Ñing faarilaa Amadu mu Mali dingo le ti. A be kuwo ñing saata kang tumoo meng na poliisoolu ye, a ko, ate ning ñing musu fuloo ka tu ataaya taboo la le, bari wo kono, ñing musoolu ka tarata a hadaañi la le. Poliisi kundaa meng be Kerewan, ì la ñaatonkoo be diyaamu la tumoo meng na, a ye ñing fo ko, Amadu la diyaamoo kono ì ye, a ko, ñing musoolu ye a neng ne, ì ye a la alifaalu fanaa neng. Wo le ye a tinna a hawujitoo dunta bungo kono ka muroo naati, ka ì soo.
Ì ye a yitandi ko, a ye Kinti Faati le foloo soo muroo la, janning a ka futa Ñimansata Siise ma. A ye ì faa ning muroo meng, muru le mu meng tarata maraling a bulu.
|
|
Fadil Siise 26.02.2009 Kewo ye a la musoo silandi ko, a be a faa la le
Kewo doo, ì ka a fo meng ye Sirach Verbury, adung a bota Holland, a be mutaring poliisoolu bulu Kambiya jang. Ì ko, ate kewo ñing ye a la musoo le silandi ko, a be a faa la le. Bitung musoo ñing naata taa a la kuwo ripootoo dii poliisikundaa la, meng be Kootu. Ì naata a kumandi ka a ñininkaa. Wo kono le, ì naata kidoolu tara a bulu, buroo aning kesoolu. Ate fango naata ñing fo ko, kidoo tarata maraling a bulu le fo sanji muwang ning saba ñong, adung a naata Kambiya jang 2006 sango le la. Poliisoolu la ñaatonkoo doo, Inspector Mbayi, a ye ñing yitandi ko, ñing sanji tang wooro ning seyi kewo ñing na kuwo be taa la kiitiibungo to le, kaatu a ye kidoolu le mara a fango bulu, mennu mang kayitoo soto.
|
|
Fadil Siise 26.02.2009 Moo kurungolu be buluto poliisoolu bulu
Moo kurungolu doolu le funtita Kambiya bankoo la Teleebung Baa to, kununkoo Talaata lungo la. Ñing moo kurungolu la kafu doo mu fondinkee naani le ti, wolu toolu fele: Seeku Bojang, Jaral Kujabi, Moodu Kante, aning Abudu Daraame. Poliisoolu le ye ì muta Kaanifing Leyi-awut, adung ì ye joorangolu le tara ì bulu, mennu be ko muroolu. Ì ko, ì sobita le ko, ñing fondinkee naanoo mu moolu le ti, mennu ka moolu boyinkang taaring ka ì la fengolu taa forisewo kono. Moo fula ì kono, mennu mu Seeku Bojang ti, aning Moodu Kante, itolu ye kantarilaalu le la sitifaanoolu dung. Ñing moo fuloo kono, kilingo ye soojari faanoo le dung, kilingo ye Uncle Sam la kantari faanoo dung, adung ì doo-wo-doo mang ke wolu ti.
Moo luulu koteng fanaa la kuwo funtita Teleebungo to wo lung kiling na, mennu ka Observer kibaarikayitoo suuñaa, kataa a waafi ì fang ye. Aliwu Demba, Kajali Maas, Suleman Soo, aning Lamin Bojang, ñinnu bee be dookuwo la Observer kibaaribundaa le to, mennu ka kayitoo kullootoo funtindi ka a waafi, ì ning waafirilaa doo, Destini Omox.
|
|
Fadil Siise 26.02.2009 Dindingo laañooyaalaa doo kiitiyo ñaatilingo la
Kewo doo ì ka a fo meng ye Abudu Juufu, a be looring kiitiyo ñaatilingo la Birikaama kiitiibungo to, a la kiitiyo be kuntu la ñing lookung kono. Abudu mu moo le ti, meng tuumita sanji tang ning kiling sunkutindingo doo, meng mu lanjuurutoo fanaa ti, laañooyaa la. Ate Abudu Juufu fango naata a fo kiitiibungo ye le ko, a kuwo mu tooñaa le ti. A ko, a ye sunkutindingo ñing kiling tara bung kotoo doo le kono, bitung a ye a laañooyaa.
Sunkutindingo ñing baadingolu ning Abudu Juufu baadingolu naata kiitiibungo to le, ka daaniroo ke ko, Abudu mang tawu a kuwo la, Alla fango le ye a laañini, itolu yamfata le. Bitung ì naata kiitiikuntulaa Pa Harry Jamme daani ko, a si yamfa a ye, a keta laañiningo le ti. Bari kiitiikuntulaa la jaabiroo to, a ko ì ye ko, Abudu ye kuwo meng ke teng, a ye bankoo la luwaa le tiñaa, adung fanaa, kafoo meng be looring ka hadamadingolu la ñantoo juubee, wolu ñaa be looring ñing kuwo kang ning suuloo le la. Kiitiikuntulaa ye ñing bambandi ko, luwaa be taama la a kang ne, a ye luwaa le tiñaa, a ye meng ke, Alla mang a song a la, adung hadamadingyaa mang song a kuwo la, sako moo si laa ko, Abudu si wo kuu siifaa ke.
|
|
Fadil Siise 26.02.2009 Dimbaa ye koridaa naani jani Bolonkono
Dimbaa ye koridaa naani ñong jani Boyeram saatewo to, Fuladuu tundoo kang ñing Sibiti tambilaa la, karoo tili muwang ning seyi. Boyeram saatewo ning Birikaama Ba teemoo mang jamfa ñoo la.
Saatee dingo doo meng diyaamuta a kuwo to, a ye ñing yitandi ko, dimbaa dati tumoo ning a faa teemoo mang tambi montoroo waati talantewo la, bari a semboo warata baake le. A ko, dimbaa ñing ye Suurukundaa koridaa fuloo bee le jani, aning Boyikundaa koridaa kara kilingo, ning ì la ninsituuraa. A ko, dimbaa ñing semboo la waroo ye a tinna le, saatee moolu fango jikilateyita ko, ì te a dubeng noo la. Bitung ì ye dimbaafaalaalu la kundaa kumandi, mennu be Bansang saatewo to, bari janning wolu ka futa, ì naata dimbaa ñing faa le.
A ko, dimbaa ñing ye koridaalu mennu jani, a ye wolu la siimang fengolu bee le kasaara mennu be ko ñoo, maanoo, tubaañoo, aning tiyoo. A ko, a dimbaa la jawuyaa ye saatee moolu bee le kijoo taa.
|
|
 Fadil Siise 18.02.2009Kambiya bankoo la fang sotoo juurata
Ñinang ne keta Kambiya bankoo la fang sotoo juurali sanji tang naani ning naaninjango ti, adung a mu aadakuu le ti, bankoo ñaatonkoo Peresidang Jamme ka banku dingolu yaamari. A la ñinang yaamaroo to, a ye a dati ning kontondiroo le la. Wo koolaa, a naata a yitandi bankoo moolu la ko, ñinang fang sotoo be looring kayiroo ning tenkungo le kang. A la diyaamoo kono, a ko:
- Baading Kambiyankoolu, ñinang fansotoo juuraloo loota kayiroo ning tenkungo le kang, kaatu ñing mu n ye niisuuloo le ti, Kambiya ding-wo-ding na kuwo to ko, moo-wo-moo ye katoo ke, ka bo ning wakiloo la aning hakili kendoo, ka n`na nafaa kuwolu kafu ñoo ma, ka bankoo samba ñaato. Wo le mu n`na jamaanoo la ñaatotaa ti. Banku jamaa le be ñaaboring Kambiya bankoo ma, adung a mu misaaloo le ti duniyaa banku jamaa ye, kayiroo ning tenkungo la kuwo to.
Perisidang Jamme ye bankoo moolu wakilindi kata kuwolu la ñaatotaa to, adung a ye yaamaroo dii ko, moo-wo-moo kana song moo jawoolu me, warang kayira tanamoolu ye talaaroo dundi n`kono.
Koleyaa kuwolu mennu be keering duniyaa la fankoo la, Peresidang Jamme ko, moolu bee si ke loolaa baa ti ñoo ye. A ye karambunto dindingolu fanaa yaamari baake kuluwo la, ì la karambungolu to taaring aning ì wuluulaalu fee suwo kono. A ko, banku ding kendeyaa ka soto wo le kono. A ye a la kanoo yitandi karannaalu la, aning sunkutindingolu ning kambaanindingolu. A ko, ì mu moolu le ti, a ka jusulaa mennu la kuwo la baake.
Peresidang Jamme ye yaamari koteng jamaa le fo banku dingolu ye, aning Kambiya kanuntewolu. A ye a la diyaamoo kumfaa ning duwaa le la bankoo ye, aning moolu bee mennu be sabatiring Kambiya jang.
|
|
 Fadil Siise 18.02.2009AU kafoo ye Muritanii soojari ñaatonkoo tong
Muritanii la soojari ñaatonkoo, General Abdelaziz, meng ye kuudeetaa ke nung Okosi karoo kono serung sango la, Moofinduu la Dennakafu Baa, AU, ye a tong ne. A tondiroo naata le tumoo meng na, ate soojari ñaatonkoo pareeta ka loo peresidangyaa kariteefayi naalaa to, meng be kela Juuni karoo kono, ì la bankoo kang jee. Ì ye tondiroo meng laa a kang, a semboo mang dooyaa. Kaatu ì ko, a kana taama ka taa banku-wo-banku kang, adung moo-wo-moo buloo be a la mansakundaa koto, wolu bee tonta funtoo la le, Muritanii bankoo kang. Ì ko, ì te kayitoo soto la ka funti ì la bankoo kang, adung ì te ì fansung kodoolu fanaa funtindi noo la kodibungolu to taaring.
General Abdelaziz, ye Peresidang Sidi Mohamed Ould Cheikh Abdallahi bondi ka bo maraloo la ning kuudeetaa la Okosi karoo tili wooro le la. Kabiring wo tumoo la, banku jamaa ning AU ye kata kuwolu ke le, fo a si siirango seyindi siwiliyang maraloo to, bari a mang song foloo. Wo daliiloo kamma la, Moofinduu la Dennakafu Baa naata tondiri jawoo laa a kang, adung ì ye kiliroo ke Duniyaa la Dennakafu Baa, UN, fanaa la a kuwo kono le.
|
|
Fadil Siise 18.02.2009 Kambiya ding woorowula faata Sahaara keñewuloo kono
Kambiya ding woorowula faata Sahaara keñewuloo kono, Libya bankoo ning Niger bankoo naanewo maafango la, ñing karoo la lookung foloo kono. Ì ye a yitandi ko, ì moo tang saba ñong ne dunta motoo doo la ka Sahaara keñewuloo kuntu, ka dung ning Libya bankoo la, meng si a tinna, ì si naa dung noo Tubaabuduu bankoolu kang. Ì be wo taama siloo le kang dorong, ì la motoo naata loo miinoo kang, bitung wo naata feteng. Wo kono le, ì moo woorowula niyo tuta jee, moo saba kotengolu barama jawuta.
Kibaaroolu mennu funtita a kuwo to, wolu ye a yitandi ko, asidango ñing keta daameng fango to, ì ye wo furewolu bee baadee jee le to. Moo kotengolu mennu baramata ì kono, Mamadu Daraame aning Bawo Sankare, wolu bota Damfaakundaa le, Basee tundoo kang. Ñing temboo la, wolu be jaaraloo soto la, Sabha lopitaanoo to le, Libya jee. Moo sabanjango, meng fanaa bota Damfaakundaa, adung a baramata ì kono, wo mu Musa Ñarika le ti. Ate baramata a singolu le to. Bitung a naata a kata ka muru Niger bankoo kang, jaarali ñinoo la. Bari a la kuwo naata fili ì ma le, ñing ñaa labango la, a kibaaroo naata soto ko, a be jaaraloo la Senekaali la kapitaloo le to, Dakaar. A asidango kono, Badibunka ding fula la kuwo tuta yeemanding ne foloo, tana mang mennu soto.
|
|
Fadil Siise 18.02.2009 Moo kurungolu datita ka moolu boyinkang ning joorangolu la
Lookung tambilaa kono, moo kurungo doolu le boyita moolu kang soomandaa juunoo la, Josuwang kutoo to. Ì ye doolu barama, adung ì ye ì la fengolu fanaa buusi ì la a kuwo kono.
Najiriya dingo doo, ì ka a fo meng ye Albert Ozuzu, adung a siyo be sanji tang luulu ning fula, ì ye wo fanaa boyinkang ne. Biring kibaaritaalu ye a ñininkaa a kuwo la, a ko, biring a be suri kang coocoo to, meng be Westfield, ñing moo kurungolu naata a boyinkang. Ì ye a lipa ka a boyindi duuma, ì naata a soo muroo la a kungo to, ì ye a la kalipewo ning feng kotengolu buusi a la. A ko, ate tarata Kambiya bankoo kang jang ne fo sanji muwang ning luulu, moo nene mang a boyinkang. A naata daaniroo ke poliisoolu la ko, ì si kali tu yaayi la dulaalu to taaring, fo dang si ke ñing moo kurungolu la.
Musoo doo fanaa, ì ye meng ning a mooñoolu boyinkang wo dulaa kilingo maafango la jee, a diyaamuta ko, itolu moo saba le be siloo kang ka taa. Bitung ñing moo kurungolu naata ì boyinkang ning joorangolu la mennu be ko muroo ning maritoo. Bitung a mooñoolu ye ì bori, bari ate ning ì naata kele. Wo kono le, ì ye a barama a bulukango to. A ko, soojaroo doo le ye a tinna fang, ate naata a la karitaabuloo soto ì bulu, kaatu ì borita le, biring ì ye a long ko, moo le ka naa deemaaroo la.
|
|
|
|
Fadil Siise 06.02.2009 Peresidang Gaddafi tombonta Moofinduu la ñaatonkoo ti
Moofinduu la peresidangolu la beng baa meng keta Addis Abeba, Ethiopia bankoo kang, Moofinduu bankoolu la ñaatonkoolu ye Libiyankoolu la ñaatonkoo, peresidang Muhammed Gaddafi le tombong, ka mara AU bankoolu ma. Ñing tombondiroo keta Araba tambilaa le, tumoo meng na ñaatonka jamaa nguntanta Gaddafi la loo la ko, Moofinduu banku tang luulu ning luuloo bee ye kafu ñoo la, ka ke banku baa kiling ti. Wo mu kuwo le ti, meng meeta mutaring Libiya ñaatonkoo bulu, adung a tombinding koolaaa, a ye a kuwo fo le kotenke.
Ñaatonkoo doolu mang a kuwo bayi, bari doolu ye a bayi le, a kacaa ñing naata konting ì dammaalu teema, fo a ye a tinna, ì la bengo meng ñanta bang na tili fula kono, naata bang tili naani kono. Ì la kacaa baa ñing koolaa, ì ko Moofinduu bee ye ke kiling ti, ì naata beng kango to le ko, a kafoo le be semboo ning kango soto la Moofinduu bankoolu bee kang.
Ì la bengo to, ì ye Moofinduu la banku jamaa la kuwo kacaa jee le, surtu tenkungo mang tara sabatiring bankoolu mennu to, aning mennu la fankoo mang wara. Ate peresidang Gaddafi meng tombonta ka Moofinduu ñaatonkayaa, a be bengo ñing kumfaa la tumoo meng na, a ko, ì ye simfaa kende baa le taa teng, adung a jikita ko, Moofinduu la dindingolu ning fondinkewo waatoo be naa le, wolu be forosewo ke la itolu ñaatonkoolu la, ka a je ko, Moofinduu ye ke banku baa kiling ti, bandeera kilingo koto, ko Amerika bankoo be ñaameng.
|
|
Fadil Siise 06.02.2009 Saa baa meng ñongo nene mang soto duniyaa kono foloo
Saa baa katango meng nene mang je foloo ñing duniyaa sang kuloo koto, wo jeta nung Kolombia sutoo le kono, sanji jamaa koomanto. A saa la jamfoo mu meetari tang ning saba le ti, meng ning boosoo la jamfoo si kaañang, adung a la dintingo si futa hadamadingo tookungo to santo. Londitiyolu mennu ye a la kuwo kisikisi, ì ko, a la kuliyaa si taa fo kiloo keme fula aning kiloo tang luulu.
Kafoo mennu ka daafengolu la kuwo kisikisi, wolu le ye ñing kuwolu fintindi nung, bitung kisikisirilaa doolu mennu be Kanada la karambung baa doo to, wolu le naata sele a la kuwo kang ì la kisikisiroo to. Ì la wo kisikisiroo koolaa, ì ye a yitandi ko, a saa la waroo ñongo mang soto foloo duniyaa kono.
|
|
 Fadil Siise 30.01.2009Dungolu la maasiiboo be waraling Liberia
Liberia bankoo la Peresidango Elen Sirleaf-Johnson ye kankulaaroo ke a la bankoo kang ko, moolu ning maakoyiribaalu ye kafu ñoo laka tumboolu kele, mennu la tiñaaroo semboo be waraling baake jee. A la ñing kankulaaroo naata le tumoo meng na, tumboolu la kuwo ye koleyaa kuu baa laa moo wuli keme saba aning tang luulu ñong kang, a la bankoo la tundoo.
Ñing tumboolu mu dungolu le ti, mennu ka yiroolu ning ì jamboolu domo. Ì naata siyaa ì la bankoo kang, ka moolu mantoora ì la domorifengolu ning ì la minfengolu to taaring, sako ì la kolongolu. Ì ko fang, dulaa doolu to, ì la baa jiyo ning ì la daloolu buka ming noo kotenke, kaatu wolu jiyo tiñaata ning tumboolu la buwo le la. A ye a tinna le, moo wuli jamaa ye ì la tundoolu bula ka taa dulaalu to ì si baluu noo daamennu to.
Duniyaa la kafu baa meng be maraling senoo kuwolu la, FAO, wolu ye a yitandi ko, tumboolu ye ì ñaa tiling Guinea ning Sierra Leone maafango fanaa la le, adung fang, ì ye tiñaaroo dati Guinea la saatewo doolu to le taaring.
|
|
Fadil Siise 30.01.2009 Peresidang Obama diyaamuta Musilime bankoolu ye
Amerikankoolu la peresidango Barack Obama, a funtita teleebungolu to siiñaa foloo la, duniyaa kono taaring. Kibaaritaalaalu la a kacaañooyaa bee tilinta Amerika ning Musilime bankoolu la kuwo le la. Obama la diyaamoo to, a ye ñing yitandi ko, Amerika bankoo pareeta le ka teeriyaa bambandi ì ning Musilime bankoolu teema. A ko, a la mansakundaa be tenteng na Israel maakoyoo la le, bari fo ì fangolu si tambi ka simfaa kolengolu taa. A ko, a ye ñing jikoo soto le ko, Israel ning Palestine bee ye ì la waaliyo maasiiboo je le. Wo to, waatoo siita ì ye le, ka sii ñoo kang ka kayiroo kacaa.
Iran bankoo la karoo la a ko, ning wolu ye ì la kuwolu yonfandi, ì be deemaaroo soto la Amerika bankoo bulu le. Al-Qaeda la karoo, biring kibaaritaalaalu ye a ñininkaa, Peresidang Obama ko, wolu la miira kuwolu le tiñaata ì bulu.
M`temboo meng to teng, a la kiilaa George Mitchell taata Middle East bankoolu kumpabo le, ka ì kacaañooyaa simfaa kutoolu la, Amerika bankoo ye mennu taa teeriyaa ning ñoomoyoo la karoo la. A la kumpabooroo te dang na Israel bankoo dammaa to, bari a be taa la West Bank le, Jordan, Turkey aning Saudi Arabia. A be taa Egypt bankoo fanaa kang ne, ka Peresidang Hosni Mubarak kacaañooyaa Israel ning Palestine la kayira sabatindi kuwo la, surtu Hamas keledingolu ning Fatah keledingolu la kuwo.
|
|
Lamin Demba 30.01.2009 Londitiyolu ye Galileo Galilei furewo kaning
Moolu mennu ka kisikisiroo ke londi lukaringolu to duniyaa kono, ì la kafoo meng be Itali ning Ankaliteeri bankoo kang, wolu le ye kanindiroo ke Galileo Galilei furewo la. Galileo Galilei, ate le mu moo foloo ti meng ye alihawaa la kuwo kisikisi baake, adung a ye ñing fo ko, duniyaa ka murung-murung tiloo la le.
Ñing londi lukaringolu la kafoo ko, itolu suulata feng ne la a furewo bala, Tubaaboolu ka a fo meng ye DNA. Ì be wo le bula la ñing jamaani kuta masingo kono, ka kuwo doolu nooma a la kuwo to. Kafoo ye ñing fo ko, Galileo Galilei la alihawaa kuwo kisikisiroo tumoo ye a tara le, a keebaayaata, adung a ñaa fanaa mang diyaa. Saaying ñing londi lukaringolu la kafoo lafita a furewo le wuri la, ka a la DNA ke masingo kono, fo ì si kulloo doolu soto noo a la alihawaa kisikisiroo to.
Ñing kibaaroo jaakaloo warabaata le, kaatu ñing kewo faata kabiring sanji keme naani koomanto.
|
|
Lamin Demba 30.01.2009 Baa sing naanoo be mutoo kono poliisoolu bulu
Kibaaroolu mennu funtita Najiriya bankoo kang lookung tambilaa kono, wolu ye a yitandi ko, M`be temboo meng to teng, baa sing naanoo doo le be mutaring Najiriya poliisoolu bulu ko, a ye suuñaaroo le ke. Ñing baa la mutoo naata le tumoo meng na, fondinkewo doolu ko, ì ye moolu le muta suuñaaroo la, bitung ì ye ì bayindi puru ka ì faa. Ì ko, wolu kono ì ye sung kilingo je, a yelemata baa sing naanoo ti. Wo to le itolu fanaa ye a muta ka a dii poliisoolu la, kaatu sungo le mu.
Kewo meng diyaamuta poliisoolu tooyaa la, wo ko, itolu ye wo baa muta ì la poliisikundaa to le, fo ì be moo je la le, meng na baa filita. Bari itolu mang laa ñing na ko, baa ñing mu sungo le ti.
|
|
Lamin Demba 30.01.2009 Kiitiibungo ye Mbenga Obasanjo ning a la musoo talandi le
Kiitiibung baa meng be Najiriya bankoo kang, a ye Mbenga Obasanjo ning a la musoo talandi le. Ñing Mbenga mu Najiriyankoolu la peresidang kotoo Olusego Obasanji dinkewo le ti. A la kuwo funtita kiitiibungo to serung sango le la, tumoo meng na a ye a la musoo tuumi ko, a faamaa ning a la musoo ka laañooyaa ke le waatoo meng na, a faamaa be peresidangyaa la. A naata a kuwo samba kiitiibungo ko, a lafita a ning a la musoo la futuwo ye bang kulloo kono, bari kiitiibungo naata a kuwo funtindi kenebaa to, duniyaa ye.
A kiitiyo to, kiitiibungo ye siloo dii ate Mbenga la le ka mara dindingolu la kuwo la. Serung sango la a ye ñing fo ko, ate fango mang a long fo ate le dingolu mu wo dindingolu ti, warang fo a faamaa le dingolu mu ì ti.
|
|
 Fadil Siise 23.01.2009Amerikankoolu ye ì la peresidang kutoo kalindi
Amerikankoolu la peresidang kutoo, Barack Obama, ì ye a kalindi ka a la peresidangyaa siirango taa, ñing Talaata tambilaa la. A kalindiroo bengo keta kunukung baalu la bengo le ti, surtu Amerika bankoo kang, kaatu kuu le mu, meng ñongo nene mang soto Amerika bankoo la taarikoo kono.
Peresidang Obama faamaa mu Keniya dingo le ti, Moofinduu jang, a baamaa le mu Amerika dingo ti, bari Alla naata a faamaa minjiyo dooyaa. A baamaa naata loo a la kuwo la. Bari wo fanaa minjiyo naata dooyaa, a mamamusoo naata mara a la kuwo. Amerika bankoo la taarikoo ye a yitandi ko, Moofingo nene mang ñing ñong palaasi baa siifaa mara Amerika bankoo kang, ate le keta foloo ti.
A kalindiri koolaa, a la Peresidangyaa diyaamu foloo kono, a ye kontondiroo ke a bankudinñoolu le foloo la, a naata jayiroo ke Peresidang kotoo Geogh W. Bush la, aning a la tilingo, a la maraloo tumoo la. Wo koolaa a ko, a mooñoo bankudingolu ye ko, dookuu baa le be laaring ì ñaatilingo la, ì bee ñanta ì bulu kafu la ñoo la meng kewo la, adung ì be wo maafaa la le. A ko, ì la bankoo be keloo le kono, adung ì la fankoo jiita baake le, ì la safaari bundaalu be koleyaaring, dookuu be mankiring, booroolu daa koleyaata, adung londoo la bundaa womfata le.
A ko, wo kuwolu mennu be keering, kuu sotoringolu le mu, adung ì siyaata le, bari a ko, wolu bee be maafaa la le. Peresidang Obama diyaamuta a ko; ”Bari ñing lungo la, n`naata beng ka dang ke wo koleyaa kuwolu la, ka dang ke laahidi timmababloolu la. Bari ko, Alla la kumoo ye a fo ñaameng ko, waatoo siita le, ngà dindingyaa landi kara la, ngà n`ñaa tiling n`na taarikoo la, meng bota jamaani, ka taa jamaani. Alla la kumoo ye ñing ne fo ko, moolu bee mu kiling ne ti, moolu bee le ye dahaa soto, adung moo bee le ye ñantoo soto ka kontaani a la baluwo kono.”
A la diyaamoo kono a ko, a be duniyaa bee kalamutandi la ñing na ko, Amerika bankoo mu moo bee le teeroo ti, biring banku baalu to, ka taa fo a faamaa wuluuta saateendingo meng to.
|
|
|
|
Fadil Siise 23.01.2009 Moo wooro be kiitiyo kono tuumiroo kamma la
Kee wooro la kiitiyo funtita Birikama kiitiibungo to ñing lookungo kono, Sana Sabali la kuwo ko. Ñing kewolu mennu too mu, Nibel Jaawo ti, Omar Jollo, Amadu Ka, Moodu Ba, Ansu Jaaju, aning Suleman Jallo, ì ye a yitandi ì la kuwo to ko, Diisemba karoo kono, ì ye Sidii Dem ning a la moolu tuumi le. Ì ko, wolu ye ninsituuraa fingo le bondi sadaa ti, Sana Saabali la kuwo to, puru wo ye naa bankoo kang, ka Kambiya mansakundaa boyindi. Bari a kuwo naata long ko, a mang ke tooñaa ti.
Ñing kee wooroo la kuwo be kiitiibungo to le, m`be temboo meng to teng, bari Sidii Dem ning a la moolu fanaa be a koyindi la le ko, wo ninsi tuuraa fingo mang bo mansakundaa boyindoo kamma la. Kiitiikuntulaa Pa Haari Jamme naata kiitiyo sawundi ñing karoo tili muwang ning konontoo to.
|
|
Fadil Siise 23.01.2009 Taakaa ye koridaa fula jani Ñaani tundoo kang
Taakaa ye koridaa fula jani fo a ye ì nunkundi Kaas-Fulla saatewo to, Ñaani tundaa kang, ñing Dimaasi tambilaa la. Ñaani tundoo la seefoo Pierre Ba, aning alifaa doolu taata jee le ka dimbaa la kasaaroo ñing je. Ì ko, dimbaa ñing ye moolu la tiyoolu jani le, ì la tiyakaloolu puru ì la beeyangolu ye, aning ì la dunfengolu.
Alikaaloo Yero Jallo be diyaamu la tumoo meng na, a ye ñing yitandi ko, taakaa ñing datita nang Senekaali la fooreesoo le kono, bitung foñoo fanaa wulita, meng ye dimbaa ñing semboo warandi baake. A ko, saatee moolu ye ì la katoo bee ke le, ka dimbaa ñing faa, bari ì mang a ke noo, kaatu foñoo tarata waraling ne.
Seefoo la diyaamoo to, a ye a la niikuyaa ning balafaa yitandi moolu la kuwo to, mennu la koridaalu ning ì la fengolu janita. A ye ì yaamari ka ì la koridaalu kalii, taakaa la kuwo kamma la. A ye ñing fo ko, a be katoo bee ke la le, ka deemaaroo sotondi moolu ye jee, mennu la fengolu kasaarata, a kuwo kono.
|
|
Lamin Demba 23.01.2009 Kuluntiilaa borindilaa ye kaawakuwo ke Amerika
Kuluntiilaa borindilaa doo, meng be dookuwo la US Airways kompaniyo koto, wo le ye kuluntiilaa ñaamootoo jindi baa kono, New York kapitaloo to, moo mang faa. Kibaaroolu mennu funtita a kuwo to, wolu ye a yitanmdi ko, ñing kuluntiilaa ning kunu koorewo le senta ñoo la foñoo kono, bitung a masingo naata faa. Bitung kuluntiilaa borindilaa meng too mu Chesley Sullenberger ti, naata a la katoo bee ke, fo a ye kuluntiilaa ñing jindi baa kono. Moo tang luulu ning luulu le tarata kuluntiilaa ñing kono, bari ì bee naata funti le, moo niyo mang tu jee, bari moo kiling singolu katita a kuwo kono le. A kuwo keta taarikoo le ti, adung moo jamaa ye kuluntiilaa borindilaa ñing jayi baake
a la katakuu kendoo la le.
|
|
Lamin Demba 23.01.2009 Alikaali kutoo ye ñoo sumboo balang Mexico
Kibaaroolu mennu funtita Mexico bankoo kang, wolu ye a yitandi ko, Alikaali kutoo meng siita alikaaliyaa la Guatarhala saatee baa to, a ye ñoo sumboo balang ne. A ko, moo ning a futuuñoo la ì miningo ñoo la mbeedoo kang, ka ñoo sumbu, warang doolu la ñoosumboo, a mang ñang na ke la.
A ko, ning moolu warang futuuñoolu ye wo ke waati-wo-waati, a ka ke karambunto dindingolu ye mutakuwo le ti Wo daliiloo kamma la, ning ì ye moo-wo-moo muta a la, ì be alamaanoo le laa la ì kang, adung ning ì mang a joo, ì maarii be tili saba laa la bunjawoo kono le.
|
|
Fadil Siise 14.01.2009 Maasiiba keloo be keering Gasa Keloo meng alihaaloo be jawuyaaring duniyaa kono bii, wo be keering Gasa le, Palestine bankoo kang. A keloo datita Disemba karoo le kono, Israel soojaroolu ning keledingo doolu teema, ì ka a fo mennu ye Hamas. A keloo be sangaraling baake le, kaatu moo wuli kiling ñong faata a keloo to le, mennu fembaa bee mu Palestine moolu ti. A ye a tinna le, moo miliyong jamaa funtita Juma tambilaa ning Sibiti tambilaa la, ka ì la niikuyaa yitandi moofaañaa jawoo to, meng be ke kang Gasa, sako dindingolu. A keloo to, kunung Talaata lungo la, Israel la soojaroolu ye joorang kutoo doo le funtindi a keloo kono, meng
puudarimaa mu, bitung ì la kele kuluntiilaalu ye wo le fayi Gasa kapitaloo dulaa doolu to. Jaaralilaalu mennu be jee, ì ye a yitandi ko, itolu nene mang wo fayifeng siifaa je, kaau ì ko, a ka hadamadingo balasuboo jani le fo a kuloo bala, adung a ka dimbaa fanaa meng bondi, feng-wo-feng ne buka a faa noo, ning a mang ke bankoo le ti.
M`be temboo meng to teng, duniyaa ñaatonka jamaa diyaamuta Israel mansakundaa ye keloo la loo la, bari Israel mang song foloo.
|
|
 Fadil Siise 14.01.2009Soojari mansakundaa ye ì dookuuñoolu muta
Soojari mansakundaa kutoo meng be Guinea Conacry bankoo kang maraloo la, wolu le ye ì mooñoo soojaroo doolu muta lookung tambilaa kono. Kabiring ì ye semboo taa nung Disemba kari tambilaa kono, meng si siyaa soojari ñaatonka baa muwang ti, ì ye forisewo laa wolu le kang ko, ì ye ì la palaasoolu bula.
Kibaari mang funti itolu soojaroolu bulu ñing kuwo to, bari soojari doolu ko, ì ye mennu muta, ì la soojari ñaatonka baa General Diyara Kamara be wolu kono le, aning Chief Admiral Ali Dafe meng tarata maraling ì la baakono soojaroolu la. Ì ko, taalaa Peresidang Lansana Konte fanaa baading jamaa be mutoo kono le. Capt Musa Dadis Kamara ye kudeetaa ke Disemba karoo le kono, tumoo meng na Alla ye Peresidang Lansana Konte minjiyo dooyaa. A la kudeetaa koolaa, a ye laahidoo ke le ko, kariteefayoo be ke la le, sanji kiling wucoo kono, adung a be nakarinteeyaa bo la bankoo kang ne, ka moolu la baluu ñaa yiriwandi. Bari ñing lookungo kono, Moofinduu la tilijii bankoolu la denna
kafu baa Ecowas, ye bengo ke Nigeria bankoo kang ne, adung ì ye bayiroo ke Guinea la soojari mansakundaa la le. M`be temboo meng to teng, Moofinduu la denna kafu baa AU, ye ì tong ne foloo.
|
|
Fadil Siise 14.01.2009 Musu naani tuta baa kono, fondinkee 26 mutata Senekaali
Musu naani furewolu jeta baa tintoo la Senekaali bankoo kang, adung ì la kantarilaalu ye fondinkee muwang ning wooro muta, mennu bulata kulungo la ka taa Spain bankoo kang. Ì ye a yitandi ko, ñing musu naanoo kono, saboo mu Najiiriya dingolu le ti, kilingo mu Senekaali dingo ti. Ñing musoolu tarata fondinkee tang saba le kono, mennu dunta kulungo la Guero, Dakar kapitaloo la sonkoduu karoo la, Araamisa tambilaa, ka taa Spain bankoo kang. Itolu musu saboo naata saasaa ì kono, bitung ì sawunta kuludingo doo kono, wo naata yelema ì ti. Bitung ñing musoolu mennu siyo mang tambi sanji muwang na, ì bee naata faa wo le ñaama. Moolu naata ì furewolu je Camberence baa tintoo le la. Poliisi kewo, Dawuda Joob, meng diyaamuta Kayar tundoo kang a kuwo to AFP kibaaribundaa ye, a ye a yitandi ko, ì ye wo fondinkee muwang ning wooroo muta Kayar baa daa le la, adung ì jamaa mu Kambiya dingolu ning Senekaali dingolu le ti.
|
|
 Fadil Siise 14.01.2009Dimbaa bota Gamtel la koridaa baa to Banjunu
Dimbaa bota Gamtel la koridaa baa to ñing Teneng tambilaa la, bari Alla la deemaaroo kang, tiñaari baa mang ke jee. Mennu ñaa seedeyaata a la, ì ko, dimbaa ñing datita bung jango santo jee, montoroo waati luulu wulaaroo le la, adung dimbaa ye ofisoolu mennu jani, a ye wolu nunkundi le.
Siirantiyo meng be maraling Gamtel talifong bundaa ma, a be diyaamu la tumoo meng na, a ye ñing yitandi ko, dimbaa ñing na bo ye ate tara a la suwo le kono. A ko, dimbaa ye dulaalu mennu jani jee, joorang dantang ne be wolu to. A ye jayiroo ke baake dimbaafaa bundaa la, mennu naata futa jee tariyaake ka dimbaa ñing faa janning a ka semboo soto.
Foodee Siise, meng mu siirantiyo doo ti Gamtel ning Gamcel talifong bundaalu to, a ye ñing yitandi ko, ì mang dimbaa ñing na bo daliiloo long foloo, bari kisikisiroo datita a kuwo to le. |
|
Lamin Demba 06.01.2009 Oposisongo kañeeta peresidangyaa kariteefayoo to Ghana
Kibaaroolu mennu funtita Ghana bankoo kang Moofinduu tilijii jang, wolu ye a yitandi ko, oposisong ñaatonkoo John Atta Mills, meng loota NDC patiyo tooyaa la, wo le kañeeta peresidangyaa kariteefayoo to, meng keta jee lookung tambilaa faadulaa to.
Kibaaroolu ye a yitandi ko, Atta Mills ye a ñoosaba ñoodang karitee kese wuli muwang ning saba le la. Bari a la kañewo ñaa-wo-ñaa, Ghana la kariteefayi bundaa naata a fo ko, itolu te kañeeroo dii la John Atta Wills la foloo de, kaatu tundi kiling tuta Ghana bankoo kang jee le mennu mang ì la karitewo fayi foloo, fo ning wolu fanaa ye ì la karitewo fayi. Bari WPP patiyo meng tarata maraloo la Ghana bankoo kang jee, wolu ko, itolu te ì fang batandi la ka ì daa bula wo tundi kilingo kariteefayoo to. Bitung wo naata a yitandi ko, John Atta Mills, NDC patiyo la ñaatonkoo, wo le kañeeta.
|
|
Lamin Demba 06.01.2009 Senekaali hijilaalu ñaamootoo jiita Libiya bankoo kang
Kibaaroolu mennu funtita APS kibaaribundaa to Senekaali bankoo kang, wolu ye a yitandi ko, Senekaalinkoo la hijilaalu la kuluntiilaa doo le ñaamootoo jiita Libiya kuluntiilaa jiidulaa doo to. APS kibaaribundaa ye ñing yitandi ko, ñing kulutiilaa mu Sawudi bankoo la kuluntiilaa kompaniyo doo le la kulungo ti. Ì ko, a ye hijilaalu sika Jida kapitaloo le to, ñing Dimaasi tambilaa la, adung a ñanta loo la Libiya bankoo kang ne, ka a la esansoo lafaa. Bari janning a be futa la a la jiidulaa to dorong, a singo teyita foñoo kono, bitung a borindilaalu naata a ñaamootoo jindi kuluntiilaa jiidulaa doo to Libiya jee. Bari kibaaroolu ye a yitandi ko, moo-wo-moo le mang barama a kuwo kono, adung a singo la teyoo koolaa, tana-wo-tana mang ke kuluntiilaa ñing fanaa la.
|
|
Lamin Demba 06.01.2009 Etiyopiya soojaroolu ye fintoo dati Somaliya
Kibaaroolu mennu funtita duniyaa la karoo la ñing sang kutoo la lookung foloo kono, wolu ye a yitandi ko, Etiyopiya soojaroolu ye fintoo dati Somaliya bankoo kang ne, ñing lookungo kono. Kibaaroolu ye a yitandi ko, Etiyopiya mansakundaa ye ì la soojaroolu kii deemaaroo la Somaliya bankoo kang ne sanji fula koomanto, biring rebeloolu ye mansakundaa keloo dati.
Bari m`be temboo meng to teng, ì ye a yitandi le ko, Karifaari mansakundaa meng be maraloo la Somaliya bankoo kang jee, rebeloolu lafita ì kutu la ì la le. Moo jamaa fango ye ñing fo ko, ning Etiyopiya soojaroolu banta funti la dorong, rebeloolu be bankoo mara la le, kaatu Karifaari mansakundaa semboo mang wara kotenke. Bari moo meng diyaamuta Etiyopiya mansakundaa la karoo la, a ye ñing yitandi ko, itolu ye ì la katoo dango ke le, saaying banku doolu fanaa si ì la soojaroolu kii Somaliya, ka Karifaari deemaa. |
|
|
