Sekitemba karoo la

luntang buuñaaringo
Luntang buuñaaringolu ka bo kari saba tambilaa, ì fele:

Ka doolu karang, taa leera foloo to.
SaamutalaaB.jpg
Saamutalaa

Sekitemba karoo la luntang buuñaaringo bota Kunjuuru saatewo le to, Kambiya bankoo la tilijii tundoo kang. A too mu Luc Nurdeen le ti, bari moolu ka a kili saamutalaa le la. Ñing too ye a yitandi le, a la dookuwo mu meng ti; wo le mu a ka saalu le muta taaring.

Ka kuu jamaa long a la kuwo to, aning daliiloo meng ye a tinna a ka saalu muta a fang bulu ka ì malayandi, n`na kibaaritaalaa ye a kumpabo, adung ì la kacaa keta teng ne:

 - Saamutalaa, i buuñaatoo kumandita ka ke ”luntang buuñaaringo” ti n`na kibaari bundaa to, kaatu i ka ñing kango fo seneyaarinke le. A keta jaakali kuwo le ti, kaatu ite mu Tubaaboo le ti, bari i ka Mandinka kango fo ñaameng, a koyita baake le. I ye ñing kango karang ñaadii le?

Ñinang ne keta n na sanji tang ning seyi ti, Moofinduu jang. M foloota Mali bankoo le kang, nga sanji fula le ke jee. Wo koolaa nga sanji fula ke Senekaali bankoo fanaa kang. Saaying nga sanji tang ning naani le soto Kambiya jang. Nga Bambara kango moyi le hani janning m be n wuluubankoo bula la, meng mu Faransi ti. Wo kamma la, ka Mandinka kango karang, a mang ke kuu koleng ti n ye, adung nga waati betoo soto le jang ka a karang. Nga Moofing musu saba le soto nung, sabanjango meng be m fee saying, n ning a ye dinkee fula le soto. Ate mu Senekaalinkoo le ti, a mang Mandinka kango moyi, bari n ning a ka diyaamu Faransi kango le la.

- Moolu ka i kili saamutalaa le la, kaatu i ka ì muta le. Mung ne ye a tinna i ka wo ke? Fo wo koyita le bang?

A koyita nte fee le. A mang jawuyaa hani domanding, ning i ye a long, i be a ke la ñaameng. Moolu ka sila saalu la le, kaatu ì mang saalu long. Wo le ye a tinna ì ye saalu kong, aning ì ka lafi ì faa la dorong.

Nte buka saalu muta ka ì faa, bari ka ì tanka. Ning moo doolu ye saa je ì la koridaa kono, ì ka naa n kumandi le, nga taa ka a muta. N ka saalu muta n na dulaa to jang ne fo waatinding, ka ì la kuwo kisikisi, wo koolaa nga ì bula. Saalu mennu mang siyaa ñing bankoo kang, n ka wolu malayandi le ka wuluu. Wo koolaa nga ì jamaa bula, ì ye taa, i si a je ì te yeemang na bankoo kang.

Saalu ka tara jang ñaameng teng, moolu ka naa le ka ì juubee, ning ì ye ì kibaaroo moyi. Ì buka sila ì la kotenke, hani doolu ka ì maa ì buloolu la le fang. Londi koyiringo ka moolu ning saalu bee le tanka.



- Saaying ning moolu ye saalu la kuwo long, ì buka ì faa kotenke, bari ñing londoo ka moolu fangolu tanka noo ñaadii le?

Ning i ye Kambiya bankoo kang jang juubee, saa siifaa tang naani ning saba le be jang. Wolu kono, ì ka saa siifaa luulu dorong ne je, mennu la kunoo si moo toora. Moo jamaa saalu ka mennu king, wolu ka lafi le ka ì faa, wo le ye a tinna ì ka kindiroo ke. Saa ka moolu mennu king ì ka faa, jamaa-jamaa kijafara kolengo le ka wolu faa, a mang ke saa la kunoo dorong ti.

- Saa siifaa jumaalu le jawuyaata Kambiya jang?

Saalu mennu jawuyaata jang, adung ì siyaata, wolu mu dangaroo ning biidaa le ti. Dangaroo warang tutoo, ate le jawuyaata baake, bari ka wo je saatewo kono, a mang feeyaa. Ning wo ye i king wuloo kono, fo i si taa dokitaroo yaa tariyaake, a kana ke kuu meering ti. Adung saa ye meng king, a maarii si baluu le hani i futata dokitaroo la tili saba koolaa.

Saa fingo meng ka daajiyo fayi, jang moolu ka a kumandi biidaa le la. Bari saa fimmaa doolu be jee le, ì ka mennu fanaa kumandi biidaa la, adung ì mang jawuyaa hani domanding.

Kuma jamaa le ka fo ñing biidaa la kuwo to, meng ka daajiyo fayi. Moolu ko, hani a ye daajiyo fayi i kango bala warang i tongo to, i ka finki le. Wo kumoo te tooñaa ti muk! Ning a ye daajiyo fayi i ñaa kono, i mang a kuu, i be finki la le. Nte ye wo jamaa soto n ñaalu kono le, bari m mang foo n ñaalu la, kaatu ning a keta dorong, n ka ì kuu le. Moo-wo-moo, i ñanta, i hakiloo si bula ñing na ko, ning biidaa ye daajiyo fayi i ñaalu kono, i si ì ñaalu kuu wo loodulaa kilingo to. Ning a keta wuloo le kono, i mang jiyo soto daameng, i maarii si i la sumunaa taa, i ye i ñaalu kuu wo la ka i tanka finkoo ma.

Ñing fanaa mu kuu kummaa baa le ti ka a long ko, biidaalu la kunoo hadamadingo ye, a mang jawuyaa ko beeyangolu ye, mennu be ko ninsoo warang faloo. Kemoo kono ì la kunoo meng ka moolu toora, wo mu tang dorong ne ti.

- I ye saa siifaa jamaa le soto ñing dulaa to jang, aning daafeng kotengolu. Dukaree, ì toolu fo n`ye bang?

Tooñaa, nga daafeng doolu fanaa soto jang ne, mennu be ko kutoolu, basa ñaajawoolu, ñankonkorongo, kaanaalu, kuutoolu, ì ning ì ñongolu.       

Ñing saa tang naani ning saboo, meng be ñing bankoo kang jang, wolu kono nga tang ning fula dorong ne toolu long Mandinka kango to. Moolu ye bankookonosaalu long ne, kankungo, jambasaa, kalinjaaroo, miniyang baa, miniyang mansoo, aning kosokoso saanoo. Ñinnu bee mu saalu le ti, mennu mang jawuyaa, ì ning biidaa fasongolu, mennu siyaata. Wo mang ke biidaa ti, meng ka daajiyo fayi, a ka tara hani moolu la bungolu kono le waatoo doolu.

- Moo siifaa jumaalu le ka naa ñing daafengolu juubee jang?

Kafu jamaa le ka naa jang ka ì juubee, sako karambunto dindingolu. Serung sango la, nga karambunto dinding wuli fula ñong jiyaa jang. Wo mu kuu kummaa baa le ti, kaatu ning jamaani naalaa ye saalu tanka, ì ye ì fangolu la baluwo le tanka. Ning i ye a juubee, saa doolu ka ñinoolu faa le, mennu ka moolu la fiifengolu tiñaa. Saa doolu ka kunoolu la kiloolu ming ne, wolu fanaa ka moolu toora ì la faroolu to le taaring. Koleyaa kuu jamaa be senoo la kuwo to, moolu la saalu faa le ye wo saabu, wo le ye a tinna daafeng jamaa ka moolu la fiifengolu tiñaa ì la kunkoolu ning faroolu to.

N ka Tubaabu luntang jamaa le fanaa soto, mennu ka naa saalu juubee jang, adung wo ka ke ì ye seewoo kuu baa le ti ka ñing daafengolu je, mennu be Kambiya jang. Ning ì naata ka ì juubee, ì ka kodoo joo le, meng ka n`na dookuwo sembentungyaa.

- I la miiroo to, fo ñing daafeng maralidulaa jamaa si naa soto noo bankoo kang ne bang, bayiri luntangolu ka paree le ka kodoo joo, fo a te ke noo la safaari kendoo ti bang?

Hanii! Luntangolu buka siyaa dulaa doolu to ko ì ka siyaa jang ñaameng. Adung kabiring nga ñing dookuwo dati, m mang moo koteng je, meng ye ñing kuwolu karang ko nte. Nga ì marañaa karandi hani karambung baa to le, ì ka fo me,n ye University. Bari n na saalu mara meeringo ye ì marañaa koyindi n na baake le.
Moolu ñanta a long na fanaa ko, ka ñing daafeng siifalu muta, a ye a tara ì mang kango soto bundaa bulu, mennu marata ñinnu ma, wo mu luwaa tiñaa le ti. Wo bundaa le be mararing wulakono daafengolu ning sutoolu la kuwolu la, bankoo kang jang, ì ka a fo meng ye “Department of Parks and Wildlife.” Nte ning wo bundaa be ñoo kalamutaring ne, n na ñing dookuwo kono. Luntangolu ye kodoo meng joo ka n na saalu juubee, n ka wo talantewo dii wo bundaa la le.

- Mung ne mu i la kuma labango ti karannaalu ye, aning n`na kibaari bundaa?

Nga ali jayi ali la natoo kamma la ka naa saalu juubee, aning ka ñing kibaari kummaa janjandi saalu la kuwo to moolu ye taaring. Saalu mu n`teeroolu le ti aning m`maakoyirilaalu mennu mang ñang na faa la muumeeke. Adung moolu ñanta a long na le ko, saafaa mu luwaa tiñaa le ti Kambiya jang, meng na alamaanoo si taa fo dalasi kodoo wuli luulu.

- A baraka!