Januwari karoo la luntang buuñaaringo Luntang buuñaaringolu ka bo kari saba tambilaa, ì fele: Disemba karoo: Francis Gomez Nofemba karoo: Usuman Bari Okutoba karoo: Alaaji Moodu Juufu Ka doolu karang, taa leera foloo to. Keebaa Faatii N`na Januwari karoo la Luntang Buuñaaringo mu Keebaa Faatii le ti, ka bo Kaasamaasi tundoo kang. Ate mu katalaa baa le ti keebaa karango la karoo la, adung a ye fahuumoroo soto a kuwo to le. A ka moolu karandi aning ka keebaa karang kuwolu taamandi taaring Kaasamaasi tundoo kang, fo sanji tang ning naani saaying. A fango be sabatiring Seejoo le, Pakaawu tundoo la kapitaloo to, bari a la wuluusaatewo mu Bunkiling keñeto le. A la dookuwo naata a darajandi Senekaali bankoo bee kang, a ye hani maakoyiroo ke ñing bundaa to Kambiya fanaa le. N`na kibaaritaalaa taata a kumpabo ka a long, kulloo meng be a la ñaatotaa kooma. Ì la kacaa keta teng ne: - Feng fo i fango la kuwo to karannaalu ye Nte too mu Keebaa Faatii le ti, n na dookuwo mu ñing keebaa karandoo dorong ne ti Mandinka kango la ñing bankoo kang; ate le ye kuu saabu n na bii. N wuluuta Bunkiling keñeto le, 1973 sango la, bari saaying n ning a na dimbaayaalu be siiring Seejo le. Musu kiling ne be m bulu, adung ngà ding luulu le soto; dinkee naani, dimmusu kiling. - Mung ne ye a tinna i ye i wuluu saatee bula ka naa sii Seejo? Jongo ye i wuluu dulaa long, bari i mang siidulaa long. Nga a hamoo soto le ka karang biring n na dindingyaa waatoo la, bari m faamaa mang lafi Tubaabu karango la, a ko, a mang beteyaa. Wo naata a tinna, m mang dung juuna Tubaabu karambungo to. Kaatu biring m be dung na Tubaabu karambungo to, wo tumoo n siyo mu sanji tang ning luulu le ti. Nga m faamaa neenee le fo a sonta. Nga sanji wooro le karang jee, m bota. Wo koolaa long, n naata hame ka dung ñing fang na kang karango to. Nga a foloo 1991 sango le la Seejo, a munta wo le ye n sabatindi Seejo fo n siita jee. N keta karandirilaa ti. Wo koolaa n naata ke ñaatonkoo ti ka ñing keebaa karango kuwolu taamandi. Saaying m mang ke koomanka ti ñing kuwo kono; kaatu bii Senegaali bee, ning i ye moo tang londi mennu ye ñing karango noo baake, m be wo moo tango kono le. Wo to m be a fo la Alla ye, a baraka, kaatu ate ye ñing nganiya betoo dii n na fanang ka moolu karandi hani dalasi, ì buka a dii n na. Aning fanang m be ñing moo kontong na, m be a tentu la, m be a jayi, kaatu Nandinkoolu ko, ”Saabu kutu saabu la, sabarang ne be la.” Ñing moo keta Eblen Salomong ti, kaatu ate ye n hamendi ka dung ñing karango. - I ka ñing kuwolu taamandi mintoo le aning jumaalu le buloo be ñing keebaa karango koto? Mansakundaa fango buloo be ñingkeebaa karango koto le. Jamaa jamaa a ka tara karafaring ñinnu le ma: PAPA/PAPF aning maakoyirilaa kotengolu, mennu ka bo nang Tubaabu bankoolu kang Senekaali Mansakundaa la daaniroo kang. Kafoo be jang ne, ì ka a fo meng COLUFIFA, wo le mu ”Kuroo meng be looring fentangyaa ning konkoo keloo kunna,” ì be siiring Faawuren saatee le to. Ñing kafoo ye deemaari bete soto ñing keebaa karango to, ka bo nang Danmark bankoo le kang. Nte fango, kafoo be m bulu, a too mu ALCAP ti. Wo kotoo Mandinka kango la, wo le mu ”Kuroo meng be looring karambaliyaa ning fentangyaa keloo kunna.” Ñing bundaa la ñing deemaaroo be saatee keme ñong ne to taaring tundoolu to. Saatee doolu ye karang kalaasi saba soto le, adung ì meng-wo-meng ka karanding tang saba le soto. Wo karandingolu siyo ka placetara sanji tang ning luulu ning sanji tang luulu le teema, adung kemoo kono, ì karanding tang woorowula ning luuloo bee mu musoolu le ti. Wo karambungolu ka taamandi le fo sanji saba, adung a ka ke tilikandi kono kuwo le ti, lookung-wo-lookung tili naani, adung waati saba le mu lung-wo-lung. - Fo moolu ka feng ne joo a kunna bang? Moolu mang feng joo ñing kung na. Karang bukoolu ning karandiroolu bee, moo buka feng joo ì kunna. Bari hani wo, Mandinkoolu la ñing kumoo mu tooñaa le ti, meng ko, “Ning moo be i koo kuu la, i fanaa si i sisoo maa.” Wo ka ke le ning ngà ñing kuwolu londi, N`ning saatee moolu ka beng ne, ngà luwaalu fo ì ye, aning ka ì ñininkaa ì la loodulaa mu meng ti: Jamaa-jamaa, ì ka dulaalu dedaa le, moolu be karango ke la daameng to, aning kuu koteng doolu karango la karoo la. - Karandirilaalu dung, fo ì ka joo le bang, aning ali ka ì tombong ñaadii le? Ko m mu ñaatonkoo ti ñing bundaa to ñaameng, n ka kankulaaroo le ke radiibungo to foloo, wo koolaa nga moolu tombong. Adung n ka moolu tombong ning kotobooroo le la, ka ì la karangñaa juubee, aning ì la safeeriñaa Mandinka kango to. N ning ì la diyaamoo kono, n ka a long ne, ì ye daajika siifaa meng soto, aning fo ì mu moolu le ti, mennu si keebaalu karandi noo. Ka dindingolu karandi, aning ka keebaalu karandi, ì mang ke kiling ti. Moo meng mang horomoo ning muñoo soto, wo buka a ke noo. Karandirilaalu ka joo CFA 30.000F warang CFA 50.000F. Mennu ka karandirilaalu nooma, ì ka joo CFA 60.000F warang CFA 100.000F, wolu kari-wo-kari. Meng ka karandirilaalu karandi, wo ka joo CFA 15.000F warang CFA 20.000F, wo tili-wo-tili. - Ali la joolu beteyaata le. Nga a miira, wo be moo jamaa saba la ñing dookuwo kang ne. Fo ali ye koleyaa kuwo doolu soto wo karoo la le bang, mennu be ko long moolu ning baadingolu? A dookuwo joo beteyaata baake le, nte fango ye n na koridaa sang a dookuwo le to, nga n na bungo loo, adung nga n na musoo ñining jee le to fanaa, a ning kuu koteng jamaa. Koleyaa kuwo meng dorong be ñing dookuwo kono, wo le mu ñing ti ko, i ka a dookuwo ñining le sang-wo-sang, kaatu doo be jee, a buka a soto. Karandirilaalu ka tombong ka bo ning ì la londoo ning fahaamuroo le la dookuwo to, ì ñanta meng ke la. Ning meng mang karandiriñaa betoo soto, wo buka ntolu la karandingolu karandi. Baadingyaa ning ñoo longo karandirilaa tombongo kono, wo be ke la laahidi tiñaa baa le ti ñing dookuwo to. - A koolaa ka ke ñaadii le? Fo moolu ka sabati ì la dookuudulaalu to le bang, aning fo wolu bee ka karango ke noo le bang? Jang moolu ye ñing fahaamuroo soto le ko, karango mu mantaabengo le ti, wo kamma la ì soobeeyaata baake le. Kuwolu mennu be ko saasaa, warang sango, wolu ka doolu la karango lanjuuru le. Bari n`na karang karambung-wo-karambung kono, talantewo, warang meng siyaata wo ti, ka karango koyindi le.   - Ñing ka ke noo ñaadii le, ka karandingolu noorindi ñing kuwolu la? N`ka n`na waati-ning-waati kotobooroo ke siiñaa fula le. Foloo, nte fango le ka wo kotobooroo dii karandingolu la, ka ì la loodulaalu long, aning maakoyiri siifaa meng ñanta dii la ì la. Fulanjango kayitoolu ka taa mansakundaa la ñing bundaa le to, meng be maraling ning keebaa karango la. Saaying moolu ye karango la kuwo long ne. Nunto, ning n`ning saateemoolu ye bengo soto, ì la kafu ñaatonkoo ka loo le ka ntolu jayi n`na loodulaa betoo kang, wo ye a tara, ate kafu ñaatonkoo fango buka soobeeyaa a la karang dulaa to. Bari saaying, m` buka song, moo ye loo ka wo kuma kensengolu fo n ye. Ning karandingolu ye ì la karango bang saatewo doolu kono, n`ka karanding betoo taa le, ngà a ke ì la karandirilaa ti. Saatee-wo-saatee ye safoolu maradulaa soto le, kaatu ì ye a long ne ko, karango buka bang. Kaatu mandinkoolu ko, “Londoo mu doo long ne ti, a mang ke bee long ti.”   - I ko, bukumaradulaa be saatewolu to le. Ali ye wo bukoolu soto mintoo le, aning jumaa le ye wolu safee? Haa, ngà buku jamaa le soto. Nte fango le ye wolu doolu safee, mennu be dending londoo ning seewondiri kuwolu la. Bukoolu mennu be dending londoo la karoo la, wolu doolu be le ko beeyang malayandiroo, senoo aning jaatakendeyaa la kuwo. Seewondiri buku fuloo, nga mennu funtindi fokabang, wolu le mu “Landing Kintebaa la Suukuwo” aning “Jookaa kuma kotoomaa”. nga n daa bula ñooseeyaa safeeroolu fanaa to le, adung n tineeta feng jamaa la wolu kono, mennu be ko telee ning radiyo. - I nimbaara! Fo kuu koteng doolu be jee le, i ka i daa bula daameng ka ì ke? M mu moo le ti, meng ka deemaaroo ke Radiyo Duniyaa la Mandinka kacaalu to, ì ka a fo meng ye ko, ”Manding Bentembaa.” N ka wo kacaa ke talaata-wo-talaata le, ka bo suutoo talang tang ka taa talang tang ning fula. N ka Mandinka kango la aada kuwolu le yitandi, adung moolu ka talifunoolu kosi le ka doolu karandi ñing kango to, aning ka ì la miiroolu yitandi. - I la kumoolu beteyaata baake le. Saaying, i ye mung kontondiri le soto n` na kibaari bundaa ye? A keta n ye seewoo kuu baa le ti ka luntangolu jiyaa, mennu bota Kambiya. ù bee be dookuu kilingo le la, adung nga ali la mandinka.org internet-kuwo la kummaayaa je le. Baawo nga a long ne saaying, n fanaa be kafu la ali fee le ka a je ko, ñing dookuwo ye taa ñaato. Ñing mu n ye hame kuu baa le ti, ka ali la kibaari kayitoolu soto jang, fo n`na karannaalu si a sang noo. Ning wo ke noota, a be ke la n ye seewoo kuu baa le ti. - A baraka.